Το πρόβλημα του brain drain συνεχίζεται στη χώρα μας

 Το πρόβλημα του brain drain συνεχίζεται στη χώρα μας, ακόμα και μετά την ολοκλήρωση των μνημονίων, την επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης, την αύξηση των μισθών και τη μείωση της ανεργίας. Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα ανάλυσης του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών (ΕΝΑ), για το φαινόμενο που ταλανίζει τη Ελλάδα από το 2010.

Η ενδιαφέρουσα ανάλυση του ΕΝΑ είναι η ακόλουθη:

Ο όρος brain drain (διαρροή εγκεφάλων) περιγράφει την έξοδο νέων και μορφωμένων ανθρώπων από μια χώρα προς αναζήτηση εργασίας στο εξωτερικό. Πρόκειται για ιδιαίτερα αρνητικό φαινόμενο καθώς στερεί ανθρώπινο κεφάλαιο από τη χώρα προέλευσης και υπονομεύει τις παραγωγικές της δυνατότητες.

Ο όρος μπήκε στην ελληνική δημόσια συζήτηση στη διάρκεια των μνημονίων όπου η αύξηση της ανεργίας και οι μειώσεις των εισοδημάτων οδήγησαν πολλούς ανθρώπους στην οικονομική μετανάστευση. Η πρώτη ουσιαστική ανάλυση για το ελληνικό brain drain έγινε το 2011 από τον Λ. Λαμπριανίδη και ακολούθησαν το 2013 οι L. Labrianidis & N. Vogiatzis και το 2016 οι L. Labrianidis & M. Pratsinakis και η Σ. Λαζαρέτου. Το 2021 το Iνστιτούτο ΕΝΑ οργάνωσε συζήτηση με τίτλο «Το Brain Drain & πώς να το αντιστρέψουμε» και το 2023 ο Λ. Λαμπριανίδης δημοσίευσε σχετικό κείμενο εργασίας.

Οι εργασίες που αναφέρθηκαν παραπάνω αναλύουν πολλές πλευρές του φαινομένου. Το μοναδικό ερώτημα που θα εξετάσουμε εδώ είναι αν το φαινόμενο έχει υποχωρήσει μετά το τέλος των μνημονίων ή όχι.

Για να το κάνουμε αυτό, θα δούμε τον αριθμό των ανθρώπων που εγκατέλειψαν τη χώρα, τόσο κατά την περίοδο των μνημονίων (2010-18) όσο και στην επόμενη περίοδο (2019-22). Τα στοιχεία που θα χρησιμοποιήσουμε προέρχονται από τη Eurostat και αφορούν τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό, δηλαδή τις ηλικίες 15-64 ετών που διακρίνονται σε τρεις ηλικιακές ομάδες, 15-24 ετών, 25-44 ετών και 45-64 ετών. Δυστυχώς, τα συγκεκριμένα στοιχεία δεν περιλαμβάνουν το μορφωτικό επίπεδο του πληθυσμού.

Το πρώτο ενδιαφέρον στοιχείο είναι το σύνολο του πληθυσμού που έχει εγκαταλείψει τη χώρα από το 2010 και μετά που δείχνει το διάγραμμα 1.

Όπως βλέπουμε, στην 9ετή περίοδο των μνημονίων 2010-18 εγκατέλειψαν τη χώρα συνολικά 796.191 άνθρωποι που ανήκουν στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό. Από αυτούς, οι 162.591 ήταν ηλικίας 15-24 ετών, οι 472.657 ηλικίας 25-44 ετών και οι 160.943 ηλικίας 45-64 ετών. Είναι σαφές ότι το σχεδόν το 60% των ανθρώπων που μετανάστευσαν στην περίοδο των μνημονίων βρίσκεται στην ενδιάμεση και πιο παραγωγική ηλικιακή κατηγορία των 25-44 ετών.

Πόσο άλλαξε αυτό στα χρόνια μετά το μνημόνιο; Στην 4ετία 2019-22, εγκατέλειψαν τη χώρα συνολικά 283.801 άνθρωποι που ανήκουν στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό. Οι 71.467 ήταν ηλικίας 15-24 ετών, οι 161.023 ηλικίας 25-44 ετών και οι 51.311 ηλικίας 45-64 ετών. Και πάλι το μεγαλύτερο ποσοστό (περίπου 58%) ανήκει στην ενδιάμεση ηλικιακή κατηγορία των 25-44 ετών.

Για να έχουμε, τέλος, μια συνολική αίσθηση του φαινομένου, από το 2010 μέχρι το 2022, έχουν εγκαταλείψει τη χώρα 1.079.992 άνθρωποι από τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό εκ των οποίων οι 234.058 ήταν ηλικίας 15-24 ετών, οι 633.680 ηλικίας 25-44 ετών και οι 212.254 ηλικίας 45-64 ετών.

Σύμφωνα με τα παραπάνω στοιχεία, ο αριθμός των ανθρώπων που εγκατέλειψαν τη χώρα στην περίοδο των μνημονίων ήταν πολύ υψηλότερος από τον αριθμό των ανθρώπων που την εγκατέλειψαν μετά. Όμως τα συνολικά μεγέθη δεν είναι κατάλληλα για τη σύγκριση των δύο περιόδων αφού περιλαμβάνουν διαφορετικό αριθμό ετών. Για να συγκρίνουμε πρέπει να εξετάσουμε τη μέση ετήσια μετανάστευση, δηλαδή πόσοι εγκατέλειπαν τη χώρα κάθε χρόνο. Αυτό φαίνεται στο διάγραμμα 2.

Εδώ βλέπουμε μια κάπως διαφορετική εικόνα. Η μέση ετήσια μετανάστευση στην ηλικιακή κατηγορία 15-24 έχει μειωθεί ανεπαίσθητα από 18.066 άτομα στην περίοδο 2010-18 σε 17.867 άτομα στην περίοδο 2019-22. Στην ηλικιακή κατηγορία 25-44 η μείωση της μέσης ετήσιας μετανάστευσης είναι μεγαλύτερη, από 52.517 άτομα στην περίοδο 2010-18 σε 40.256 στην περίοδο 2019-22. Τέλος, στην ηλικιακή κατηγορία 45-64 η μέση ετήσια μετανάστευση έχει μειωθεί από 17.883 άτομα στην περίοδο 2010-18 σε 12.828 άτομα στην περίοδο 2019-22.

Το συμπέρασμα του διαγράμματος 2 είναι πως πολλοί νέοι άνθρωποι συνεχίζουν να εγκαταλείπουν τη χώρα, αν και σε μειωμένο βαθμό. Και πάλι ωστόσο η σύγκριση μεταξύ των περιόδων δεν είναι απόλυτα ακριβής καθώς δεν έχει λάβει υπόψη τις μεταβολές του πληθυσμού. Αν λοιπόν χρησιμοποιήσουμε τα πληθυσμιακά στοιχεία της Eurostat, μπορούμε να υπολογίσουμε το μέσο ετήσιο ποσοστό μετανάστευσης, δηλαδή το ποσοστό του πληθυσμού κάθε ηλικιακής κατηγορίας που μεταναστεύει κάθε χρόνο. Αυτό φαίνεται στο διάγραμμα 3.

Είναι σαφές ότι το μέσο ποσοστό μετανάστευσης της ηλικιακής κατηγορίας 15-24 ετών έχει αυξηθεί μεταξύ των δύο περιόδων από 1,58% σε 1,64%, της ηλικιακής κατηγορίας 25-44 ετών έχει μειωθεί από 1,71% σε 1,51% και της ηλικιακής κατηγορίας 45-64 ετών έχει μειωθεί από 0,62% σε 0,43%. Για λόγους συγκρισιμότητας αξίζει να σημειωθεί ότι το μέσο ποσοστό μετανάστευσης πριν τα μνημόνια, δηλαδή στη διετία 2008-9, ήταν 0,72% για την ηλικιακή κατηγορία 15-24, 0,68% για την ηλικιακή κατηγορία 25-44 και 0,2% για την ηλικιακή κατηγορία 45-64.

Συμπερασματικά, το πρόβλημα του brain drain συνεχίζεται στη χώρα μας, ακόμα και μετά την ολοκλήρωση των μνημονίων, την επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης, την αύξηση των μισθών και τη μείωση της ανεργίας. Το πρόβλημα ίσως να μην είναι τόσο σοβαρό για τη χαμηλότερη ηλικιακή κατηγορία των 15-24 ετών αφού κάποια άτομα αυτής της κατηγορίας μπορεί να φεύγουν από τη χώρα για σπουδές με προοπτική να επιστρέψουν. Το σοβαρό πρόβλημα αφορά τη δεύτερη κατηγορία, 25-44 ετών, που είναι στην πιο παραγωγική ηλικία.

Αυτοί οι νέοι άνθρωποι συνεχίζουν να εγκαταλείπουν τη χώρα, με κάπως μικρότερο ρυθμό συγκριτικά με την περίοδο των μνημονίων αλλά σαφώς μεγαλύτερο ρυθμό συγκριτικά με την περίοδο πριν τα μνημόνια. Η αποχώρησή τους δεν στερεί μόνο πολύτιμο ανθρώπινο κεφάλαιο από την ελληνική οικονομία αλλά συνιστά άλλη μια απόδειξη ότι οι απώλειες που υπέστη η ελληνική οικονομία στη διάρκεια των μνημονίων είχαν μακροχρόνιες συνέπειες.

Δέσποινα Σίνου - 105,5 ΣΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ - 18.07.2024

Σήμερα η πρώτη συνεδρίαση της νέας Βουλής στη #Γαλλία - Κομμουνιστής ο πιθανότερος πρόεδρός της - Κόντρα με άρωμα γυναίκας μεταξύ Σοσιαλιστών και Αριστεράς για υποψήφιες πρωθυπουργούς για τις Χιγκέτ Μπελό και Λοράνς Τιμπιανά - Στον 105,5 η η επίκ. καθηγήτρια Δημοσίου Δικαίου, αναπλ. κοσμήτορας στο Sorbonne Paris Nord #Δέσποινα_Σίνου. #1055stokokkino #Αριστερά #Κεντροαριστερά

@GTrapeziotis

Ακούστε αναλυτικά: https://soundcloud.com/user-899349255/1055-18072024a-2

Οι γαλλικές εκλογές & οι μετεκλογικές προοπτικές της Αριστεράς

Η Ελοντί Φάμπρ, λέκτορας στη Σχολή Ιστορίας, Ανθρωπολογίας, Φιλοσοφίας και Πολιτικής στο Queen's University Belfast μιλάει στο ΕΝΑ για το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών στη Γαλλία και για το πώς διαμορφώνονται οι μετεκλογικές συνθήκες στη χώρα.

* Συνέντευξη στον Κώστα Ελευθερίου, Συντονιστή του Κύκλου Πολιτικής Ανάλυσης ΕΝΑ

Πώς μπορούμε να εξηγήσουμε το αποτέλεσμα του δεύτερου γύρου με βάση τα αποτελέσματα που προέκυψαν από τον πρώτο γύρο;

Μετά τον πρώτο γύρο, ο Εθνικός Συναγερμός αναμενόταν να κερδίσει τις περισσότερες έδρες, χωρίς όμως να πετύχει την πλειοψηφία των εδρών της Εθνοσυνέλευσης, ο αριστερός εκλογικός συνασπισμός Νέο Λαϊκό Μέτωπο προβλεπόταν να έρθει δεύτερος και ο εκλογικός συνασπισμός του Μακρόν «Μαζί» (στην οποία συμμετείχε το κόμμα του η «Αναγέννηση») τρίτη. Μεταξύ των δύο γύρων το RN προσπάθησε να κινητοποιήσει τους ψηφοφόρους του υποστηρίζοντας ότι θα μπορούσε να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών και ότι δεν θα κυβερνούσε ως κυβέρνηση μειοψηφίας.

Μπροστά σε μια προοπτική νίκης της ριζοσπαστικής Δεξιάς, τα κόμματα της Αριστεράς και του συνασπισμού του Μακρόν προχώρησαν σε μια στρατηγική «ρεπουμπλικανικού μετώπου». Αυτή αναφερόταν στην απόσυρση υποψηφίων που βγήκαν τρίτοι στην εκλογική τους περιφέρεια στον πρώτο γύρο για να στηριχθεί ο οποίος εναπομείνας «ρεπουμπλικανικός» (δηλαδή μη-ΡΝ) υποψήφιος. Σύμφωνα με το εκλογικό σύστημα εάν κανένας υποψήφιος δεν έχει κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία των ψήφων στον πρώτο γύρο, οι δύο πρώτοι σε ψήφους και κάθε υποψήφιος που υποστηρίζεται από πάνω από το 12,5% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων προκρίνονται στον δεύτερο γύρο. Λόγω υψηλής συμμετοχής, ο πρώτος γύρος οδήγησε σε αριθμό ρεκόρ πιθανών τριπλών αναμετρήσεων στον δεύτερο γύρο. Στις εκλογικές περιφέρειες όπου οι υποψήφιοι του Εθνικού Συναγερμού κατέλαβαν μία από τις δύο πρώτες θέσεις, η κατανομή των ψήφων των πλην Εθνικού Συναγερμού υποψήφιων αύξησε την πιθανότητα νίκης του τελευταίου. Το Νέο Λαϊκό Μέτωπο ανακοίνωσε αμέσως ότι θα απέσυρε όλους τους υποψηφίους του για την τρίτη θέση – αντίθετα η προσέγγιση του Ensemble ήταν πιο ανοργάνωτη, επιδεικνύοντας κάποια απροθυμία στο να αποσυρθεί προς όφελος των υποψηφίων της Ανυπότακτης Γαλλίας. Τελικά, απέσυραν τους περισσότερους από τους υποψηφίους τους που κατέλαβαν την τρίτη θέση. Το μεταγκολικό κόμμα «Οι Ρεπουμπλικάνοι» επέλεξε να διατηρήσει όλους τους υποψηφίους του ασχέτως θέσης που κατέλαβαν.

Η νίκη-έκπληξη του Νέου Λαϊκού Μετώπου, το αξιοπρεπές αποτέλεσμα του Μαζί και η αποτυχία του Εθνικού Συναγερμού να κερδίσει την πλειοψηφία των εδρών στην Εθνοσυνέλευση είναι άμεσα αποτελέσματα αυτού του ρεπουμπλικανικού μετώπου. Οι έρευνες μετά τον δεύτερο γύρο δείχνουν ότι οι αριστεροί ψηφοφόροι κινητοποιήθηκαν περισσότερο κατά του Εθνικού Συναγερμού, με το 70% όσων ψήφισαν Νέο Λαϊκό Μέτωπο στον πρώτο γύρο να ψηφίζουν κατά του RN στον δεύτερο γύρο, είτε ο (ρεπουμπλικανικός) υποψήφιος ήταν από το μακρονικό κόμμα «Αναγέννηση» είτε από την κυρίαρχη δεξιά. Οι ψηφοφόροι της «Αναγέννησης» ψήφισαν επίσης κατά του Εθνικού Συναγερμού αλλά σε χαμηλότερα ποσοστά, ιδίως όταν ο υποψήφιος που δεν ανήκε στον Εθνικό Συναγερμό προερχόταν από την  Ανυπότακτη Γαλλία.

Ποιες είναι οι κοινωνικές βάσεις της ακροδεξιάς στη Γαλλία σήμερα;

Οι κοινωνικές βάσεις της ακροδεξιάς βρίσκονται σταθερά μεταξύ των λιγότερο προνομιούχων και της εργατικής τάξης. Μετά τον πρώτο γύρο, οι μετεκλογικές έρευνες έδειξαν ότι αντίστοιχα ποσοστά ατόμων που αυτοπροσδιορίζονταν ως εργαζόμενοι είχαν ψηφίσει τον Εθνικό Συναγερμό και το Νέο Λαϊκό Μέτωπο, αλλά όσοι δήλωναν μη προνομιούχοι υποστήριξαν σε μεγάλο βαθμό τον Εθνικό Συναγερμό. Αυτό αποτελεί συνέχεια προηγούμενων τάσεων: ο Εθνικός Συναγερμός προσελκύει κυρίως ψηφοφόρους με λαϊκό υπόβαθρο, δυσαρεστημένους με το βιοτικό τους επίπεδο και από θεματικές όπως η μετανάστευση.

Ωστόσο, η συνεχιζόμενη άνοδος του Εθνικού Συναγερμού μπορεί να εξηγηθεί και από την κανονικοποίηση του λόγου του για θεματικές όπως η μετανάστευση, η ένταξη των μεταναστών και η θέση του Ισλάμ στη γαλλική κοινωνία. Αυτή η κανονικοποίηση οφείλεται σε διάφορους παράγοντες: τη στρατηγική της Μαρίν Λεπέν για την «αποδαιμονοποίηση» και την επαγγελματοποίηση του κόμματος, η οποία το κάνει να εμφανίζεται πιο μετριοπαθές, παρόλο που οι πολιτικές του παραμένουν σε γενικές γραμμές οι ίδιες και η αποδοχή από άλλα τμήματα της πολιτικής τάξης, δεξιά και αριστερά, ορισμένων από τις θεματικές της προεκλογικής εκστρατείας του Εθνικού Συναγερμού, όπως η ένταξη των μεταναστών και η θέση του Ισλάμ σε μια κοσμική κοινωνία. Αυτό οδήγησε σε ευρύτερη αποδοχή του Εθνικού Συναγερμού και από άλλες κοινωνικές ομάδες, χωρίς την οποία η εκλογική διεύρυνση του Εθνικού Συναγερμού δεν θα ήταν δυνατή. Η ψήφος δε στον Ερίκ Ζεμούρ, ακροδεξιό υποψήφιο το 2022, έδειξε ότι υπάρχει ένα περισσότερο μεσοαστικό εκλογικό ακροατήριο που υποστήριζε τις πιο ακραίες πολιτικές σε αυτά τα ζητήματα, αν και ήταν υπέρ περισσότερο φιλελεύθερων οικονομικών πολιτικών από αυτές που προτείνει ο Εθνικός Συναγερμός.

Πόσο εφικτό πιστεύεις ότι θα είναι να συναντηθούν οι δυνάμεις του Κέντρου και της Αριστεράς σε έναν κυβερνητικό συνασπισμό;

Αυτό θα ήταν αρκετά δύσκολο, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Ο Πρόεδρος Μακρόν, ο οποίος είναι ο αποκλειστικά υπεύθυνος για τον διορισμό του πρωθυπουργού, φαίνεται να ενδιαφέρεται να σχηματίσει έναν συνασπισμό μεταξύ του κόμματός του της «Αναγέννησης» και της Δεξιάς για να αποτρέψει μια αριστερή κυβέρνηση. Ωστόσο, η «Αναγέννηση» είναι διχασμένη σε αυτό το θέμα. Οι αριστερόστροφοι βουλευτές της φαίνεται να προτιμούν έναν συνασπισμό με το Σοσιαλιστικό Κόμμα και τους Πράσινους, αλλά όχι με την «Ανυπότακτη Γαλλία», ενώ η δεξιά του κόμματος προτιμά έναν συνασπισμό με τους Ρεπουμπλικάνους, παρόλο που ο νέος κοινοβουλευτικός ηγέτης τους έχει αποκλείσει τη συμμετοχή τους σε οποιονδήποτε συνασπισμό.

Το Σοσιαλιστικό Κόμμα και οι Πράσινοι μάλλον είναι απρόθυμοι να συμμετάσχουν σε συνασπισμό με το κόμμα του Μακρόν, καθώς ο Μακρόν έχει περάσει τα τελευταία επτά χρόνια προσπαθώντας να τους υπονομεύσει. Αυτό θα τους έφερνε επίσης σε δύσκολη θέση σε σχέση με την Ανυπότακτη Γαλλία, με την οποία μόλις πριν έκαναν μαζί προεκλογική εκστρατεία. Τα κόμματα που σχημάτισαν το Νέο Λαϊκό Μέτωπο συζητούν επί του παρόντος ποιον θα προτείνουν ως πιθανό πρωθυπουργό. Η Ανυπότακτη Γαλλία, η οποία κέρδισε τον μεγαλύτερο αριθμό εδρών σε αυτόν τον συνασπισμό, θα ήθελε να γίνει πρωθυπουργός ο ηγέτης της Ζαν-Λικ Μελανσόν ή κάποιος άλλος από τις τάξεις της. Ωστόσο, ο Μελανσόν είναι ένας πολύ διχαστικός πολιτικός και οι βουλευτές του ήταν πολύ επιθετικοί κατά τη διάρκεια της τελευταίας νομοθετικής περιόδου και δεν έχουν ευρεία υποστήριξη. Ως αποτέλεσμα, τα άλλα κόμματα του συνασπισμού θέλουν να βρουν κάποιον άλλον και ελπίζουν ότι αυτό το πρόσωπο μπορεί να προέρχεται από το δικό τους κόμμα.

Ένα σημαντικό εμπόδιο για τον σχηματισμό οποιουδήποτε συνασπισμού είναι η έλλειψη κουλτούρας συμβιβασμού στη γαλλική πολιτική, που προέρχεται από τους πλειοψηφικούς θεσμούς. Ως αποτέλεσμα, ορισμένοι στο Νέο Λαϊκό Μέτωπο υποστήριξαν ότι πρέπει να εφαρμόσουν απόλυτα το πρόγραμμά τους και να μην συμβιβαστούν επειδή «κέρδισαν» αυτές τις εκλογές. Άλλοι αντιτίθενται σε συγκεκριμένα κόμματα ενός δυνητικού συνασπισμού, παρόλο που δεν θα έχουν πλειοψηφία χωρίς αυτά. Για παράδειγμα, ο υπουργός Εσωτερικών, ο οποίος προσχώρησε στην Αναγέννηση αφού ήταν βουλευτής του UMP (πρώην όνομα των Ρεπουμπλικάνων) απορρίπτει έναν συνασπισμό με τους Πράσινους λόγω της υποστήριξής τους στις περιβαλλοντικές διαμαρτυρίες.

Η Γαλλία μπορεί κάλλιστα να περάσει από μια σειρά κυβερνήσεων μειοψηφίας που θα καταλήγουν να πέφτουν μετά από ψήφους δυσπιστίας, πριν τα κόμματα να επιδιώξουν να δημιουργήσουν έναν ευρύτερο συνασπισμό που θα έχει μια λειτουργική πλειοψηφία στην Εθνισυνέλευση. Ο πιο πιθανός τέτοιος συνασπισμός θα περιλαμβάνει το Κέντρο (κόμματα του «Μαζί») με κάποιους αριστερούς (Σοσιαλιστικό Κόμμα, Πράσινοι, αλλά όχι Ανυπότακτη Αριστερά) και κάποιους δεξιούς (βουλευτές της κεντροδεξιάς, ίσως από τους Ρεμπουμπλικάνους).

Θεωρείς ότι η μεγάλη συμμετοχή αποτελεί απάντηση στην κρίση εκπροσώπησης ή, αντίθετα, συνεχίζεται η κρίση του γαλλικού κομματικού συστήματος;

Η μεγάλη συμμετοχή δείχνει ότι οι Γάλλοι πολίτες ανταποκρίνονται όταν αντιλαμβάνονται ότι το διακύβευμα μιας εκλογικής αναμέτρησης είναι ισχυρό. Ο κίνδυνος μιας κυβέρνησης Εθνικού Συναγερμού κινητοποίησε τους ψηφοφόρους στον δεύτερο γύρο, αλλά οι Γάλλοι ψηφοφόροι προσήλθαν στις κάλπες και για να υποστηρίξουν συγκεκριμένα προγράμματα και πολιτικές. Αυτό δείχνει ότι οι ψηφοφόροι αντιλαμβάνονται τόσο το διακύβευμα των εκλογών όσο και τις διαφορές μεταξύ διαφορετικών πολιτικών προτάσεων. Παρά τις «αμαρτίες» του, το γαλλικό σύστημα επιτρέπει την εκπροσώπηση μιας μεγάλης ποικιλίας πολιτικών κομμάτων και προγραμμάτων στο κοινοβούλιο. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η έλλειψη κουλτούρας συμβιβασμού αποτελεί πρόβλημα και οδεύουμε προς μια περίοδο κοινοβουλευτισμού εντός ενός συστήματος που παραδοσιακά κυριαρχείται από την εκτελεστική εξουσία και επικεντρώνεται στις προεδρικές εκλογές. Ήδη, έχουν αρχίσει εκκλήσεις για εκλογική μεταρρύθμιση και την αντικατάσταση του πλειοψηφικού συστήματος των δύο γύρων με κάποια μορφή αναλογικού εκλογικού συστήματος, που προέρχονται από όλες τις πλευρές (Αριστερά, Κέντρο, Εθνικός Συναγερμός). Το 2017 ο Μακρόν είχε υποσχεθεί να εισαγάγει μέτρα για να γίνει το εκλογικό σύστημα πιο αναλογικό, αλλά η υπόσχεσή του αυτή ξεχάστηκε σύντομα.

Οι αλλαγές στο κομματικό σύστημα που σημειώθηκαν από το 2017 (η ανάπτυξη του κεντρώου πόλου, της ριζοσπαστικής Αριστεράς και της ριζοσπαστικής Δεξιάς και η παρακμή των παλαιών κυρίαρχων κομμάτων) οδήγησαν σε περαιτέρω κατακερματισμό του κομματικού συστήματος. Το παλαιό σύστημα που κυριαρχούνταν από έναν αριστερό και έναν δεξιό πόλο έχει αντικατασταθεί από ένα τριπολικό κομματικό σύστημα. Αντί της αντιμετώπισης της ανόδου των άκρων, η άνοδος του Μακρόν και του κόμματός του οδήγησε επίσης σε μια περίοδο ανανεωμένης πόλωσης στο κομματικό σύστημα, η οποία, σε συνδυασμό με τον κατακερματισμό, καθιστά πολύ δύσκολη την εξεύρεση βιώσιμων κυβερνητικών συνασπισμών.

 https://enainstitute.org/

H εισήγηση στην Πολιτική Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ της Πέμπτης 4.7.2024

Η διεθνής-ευρωπαϊκή συγκυρία

Η επικράτηση της ακροδεξιάς, ξενοφοβικής, ρατσιστικής «Εθνικής Συσπείρωσης» της Λεπέν στον πρώτο γύρο των γαλλικών εκλογών, αποτελεί ένα σημείο καμπής, όχι μόνο για τη Γαλλία, αλλά και για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα συνολικά. Είναι μια ήττα της δημοκρατίας, της συμπερίληψης, των ιδεωδών του αντιφασισμού και του Διαφωτισμού.

Για την άνοδο της ακροδεξιάς, ο Ε. Μακρόν και η διακυβέρνησή του,  έχει βαρύτατες ευθύνες. Την κανονικοποίησε, υιοθέτησε μέρος της ατζέντας της, κυβέρνησε με αυταρχισμό και καταστολή, περιστέλλοντας εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα.

Από την άλλη μεριά, η συμπαράταξη και η κοινή κάθοδος των αριστερών, σοσιαλιστικών, πράσινων κομμάτων στη Γαλλία, με το Νέο Λαϊκό Μέτωπο, είναι ο μόνος τρόπος  να εμποδιστεί η άνοδος της ακροδεξιάς στην εξουσία, κάτι το οποίο, εάν συμβεί, θα έχει ολέθριες συνέπειες, τόσο για την ίδια τη Γαλλία, όσο και για τη μελλοντική πορεία της Ε.Ε., εξαιτίας και του κομβικού ρόλου της χώρας στις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Για αυτό, είναι αναγκαία η συμπαράσταση και η ολόπλευρη στήριξη κάθε προοδευτικού και δημοκρατικού πολίτη, στη Γαλλία και στην Ευρώπη,  στην ιστορική προσπάθεια του Νέου Λαϊκού Μετώπου.

Ταυτόχρονα, το διεθνές περιβάλλον σημαδεύεται από τους συνεχιζόμενους  πολέμους στην ευρύτερη περιοχή. Με δεδομένη τη συνέχιση της παράνομης ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, η Ε.Ε οφείλει να εντείνει τις διπλωματικές της πρωτοβουλίες, αντί να στρέφεται σε αύξηση των αμυντικών κονδυλίων και σε μια μορφή «πολεμικής οικονομίας».  Την ίδια στιγμή, η συνέχεια των ισραηλινών επιχειρήσεων στη Λωρίδα της Γάζας οδηγεί σε μια πρωτοφανή ανθρωπιστική κρίση, με θύματα χιλιάδες αμάχους.  

Ο άμεσος τερματισμός της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και η έναρξη ειρηνευτικών συνομιλιών στη βάση του διεθνούς δικαίου, οφείλουν να αποτελούν αίτημα των προοδευτικών δυνάμεων στην Ευρώπη, αλλά και στόχο της ηγεσίας της Ε.Ε.  Όπως και η  άμεση κατάπαυση του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας,  με επιστροφή όλων των ομήρων. Η διεθνής κοινότητα, δεν μπορεί να παραμένει άλλο εγκληματικά αμέτοχη, αλλά θα πρέπει άμεσα να ασκήσει πίεση στο Ισραήλ, με απώτερο σκοπό την επανεκκίνηση συνομιλιών στη βάση των συνόρων του 1967, για δύο κράτη που ζουν ειρηνικά με τα Ανατολικά Ιεροσόλυμα πρωτεύουσα του Παλαιστινιακού κράτους. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, σε συνέχεια και της επίσκεψης του προέδρου του στην Παλαιστίνη, θα αναλάβει πρωτοβουλίες για την άμεση αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους και την κινητοποίηση της διεθνούς κοινότητας για τη στήριξη του παλαιστινιακού λαού.

Έξι χρόνια από τη συμπλήρωση  της υπογραφής της ιστορικής συμφωνίας των Πρεσπών, η επιλογή της κυβέρνησης να μη φέρει προς κύρωση τα πρωτόκολλα συνεργασίας  με τη Βόρεια Μακεδονία δείχνει τη μικροπολιτική και ανεύθυνη στάση της. Η άνοδος του εθνικιστικού VMRO, αδελφού κόμματος της ΝΔ, επιβάλλει την καθαρή και σταθερή γραμμή της χώρας μας, προκειμένου η Βόρεια Μακεδονία να σεβαστεί τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη συνθήκη.

Αποτίμηση των ευρωπαϊκών εκλογών

Οι ευρωπαϊκές εκλογές, σε επίπεδο ΕΕ,  σημαδεύτηκαν από την αύξηση των ποσοστών των ακροδεξιών, αντιευρωπαϊκών, και εθνικιστικών δυνάμεων, τη συγκράτηση των ποσοστών των κομμάτων του ΕΛΚ και των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών και Δημοκρατών, τη ραγδαία πτώση των Πράσινων και των Φιλελευθέρων, και από τη στασιμότητα των ποσοστών της Αριστεράς.    

Σε αυτό το νέο ευρωπαϊκό τοπίο, αποτελεί μια εξαιρετικά αρνητική πτυχή η πρωτιά της ακροδεξιάς Λεπέν στη Γαλλία, όπως και η δεύτερη  θέση της Εναλλακτικής για τη Γερμανία. Η ακροδεξιά στροφή σε αυτές τις δύο χώρες-ατμομηχανές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μπορεί να έχει πολύ αρνητικές συνέπειες για ολόκληρο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, για το ίδιο το μέλλον της Ε.Ε. Μια ΕΕ, στην  οποία  ήδη βρίσκονται στην κυβέρνηση ακραία δεξιά κόμματα σε πολλές χώρες, όπως στην Ιταλία και την Ουγγαρία.

Στο μετεκλογικό ευρωπαϊκό τοπίο, η ηγεσία της Ε.Ε., παρουσιάζεται ξανά κατώτερη των περιστάσεων. Αντί να ανοίξει μια εις βάθος συζήτηση για την αναγέννηση του ευρωπαϊκού ιδεώδους, και μια δημοκρατική μεταρρύθμιση της Ε.Ε., οι ηγεσίες των δύο μεγαλύτερων ευρωομάδων, του ΕΛΚ και των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών και Δημοκρατών,  αναλίσκονται στην κατανομή  των   θέσεων στα θεσμικά όργανα της ΕΕ.

Τα ευρωπαϊκά θέματα υποβαθμίστηκαν στην προεκλογική συζήτηση, με τον ΣΥΡΙΖΑ να είναι το μόνο κόμμα που παρουσίασε ολοκληρωμένη διακήρυξη για το μέλλον της Ευρώπης.

Στη χώρα μας, οι ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου διαμόρφωσαν ένα νέο πολιτικό χάρτη:

Η ηχηρή αποδοκιμασία της Νέας Δημοκρατίας, η οποία υπέστη μια μεγάλη απώλεια ψήφων και ποσοστών, η σταθεροποίηση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στη δεύτερη θέση, μετά από μια περίοδο διασπάσεων και εσωστρέφειας,  η αποτυχία του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ να πιάσει τους στόχους που έθεσε το ίδιο, η  αύξηση των ποσοστών της ακροδεξιάς, όπως και η πολύ μεγάλη αποχή, σηματοδοτούν μια αλλαγή του πολιτικού πεδίου, αλλά και μια κρίση αντιπροσώπευσης.   

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ

Παρά τους κλυδωνισμούς που ακολούθησαν την απόφαση του Αλέξη Τσίπρα να ανοίξει τις διαδικασίες διαδοχής, τη διπλή διάσπαση και την περίοδο εσωστρέφειας, ο  ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ διέψευσε όσους τον είχαν τελειωμένο λίγο καιρό πριν.  Οι επιθέσεις της ΝΔ, των φιλικών της μέσων, αλλά και του συνόλου, σχεδόν, των υπόλοιπων κομμάτων ενάντια στον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έπεσαν στο κενό. Η  εδραίωσή του στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, μπορεί να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις  για μια νέα αφετηρία.   Οφείλουμε, όμως, να σημειώσουμε ότι δεν κατάφερε να καρπωθεί τη μεγάλη φθορά της ΝΔ, παρότι συνέβαλε τα μέγιστα σε αυτήν, θέτοντας την ατζέντα σε πολλές περιπτώσεις.

Μια σειρά από  επιμέρους, ποιοτικά στοιχεία, αποτελούν τη βάση μιας αισιόδοξης προοπτικής. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ ήρθε πρώτος στις ηλικίες 17-34, στους φοιτητές, τους άνεργους, ενώ αύξησε τα ποσοστά του στις λαϊκές περιοχές των  αστικών κέντρων, μειώνοντας σημαντικά και τη διαφορά με τη ΝΔ.

Η πρωτόγνωρη συμμετοχική διαδικασία για την κατάρτιση του ψηφοδελτίου με προκριματικές εκλογές για τα μέλη και τους φίλους του Κόμματος ανέδειξε ένα ψηφοδέλτιο που συνδύασε τη γνώση και την εμπειρία, με την ανανέωση.

Η ισχυρή εκλογική αναφορά του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στους αριστερούς και κεντροαριστερούς ψηφοφόρους αναδεικνύει την ισχυρή του θέση στον ευρύτερο προοδευτικό χώρο.

Πρέπει να μας προβληματίσουν ιδιαίτερα τα μειωμένα ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και η κατάταξή του στην 3η θέση σε εκλογικές περιφέρειες ιδίως εκεί που δεν υπάρχει κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, καθώς και η ανάγκη αντιμετώπισης των πολιτικών και λειτουργικών αδυναμιών που είχαν επίπτωση στο αποτέλεσμα.

ΝΔ

Η ΝΔ υπέστη μια ξεκάθαρη ήττα, τόσο σε απόλυτους αριθμούς, όσο και σε ποσοστά, για πρώτη φορά από το 2019.  Είναι χαρακτηριστικό ότι έχασε σχεδόν 13 ποσοστιαίες μονάδες μέσα σε ένα χρόνο. Ο ελληνικός λαός αποδοκίμασε ηχηρά την αλαζονεία της κυβέρνησης Μητσοτάκη, την κυβέρνηση του εγκλήματος των Τεμπών και της συγκάλυψής του, της παραβίασης του κράτους Δικαίου, των υποκλοπών, της διάλυσης της δημόσιας Υγείας και Παιδείας, της υπερφορολόγησης των μεσαίων στρωμάτων, της διαφθοράς και των απευθείας αναθέσεων.    

Πρόκειται για σαφέστατη αποδοκιμασία του Κ. Μητσοτάκη, ο οποίος διακήρυσσε ότι κάθε ψηφοδέλτιο έχει πάνω του το όνομά του, κινδυνολογούσε απειλώντας με αστάθεια, και έκανε διαρκείς επιθέσεις λάσπης και παραπληροφόρησης ενάντια στον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και τον πρόεδρό του, μιλώντας για «λεφτόδεντρα».  

ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ

ΤΟ ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ απέτυχε να πιάσει τους στόχους που είχε θέσει, από την πρώτη στιγμή, ο Ν. Ανδρουλάκης, αφού παρέμεινε στην τρίτη θέση. Η αντοχή του, με μια μικρή αύξηση των ποσοστών του,  οφείλεται κυρίως στην κληρονομιά ενός δικτύου εκπροσωπήσεων στο χώρο της αυτοδιοίκησης και του συνδικαλισμού.  Χωρίς ξεκάθαρο και ενιαίο πολιτικό στίγμα, κάτι που διαφαίνεται και από τη στάση των μελών της ΚΟ σε κρίσιμα νομοσχέδια, όπως αυτά για την ισότητα στο γάμο και στα ιδιωτικά πανεπιστήμια, συνεχίζει να τηρεί μια στάση «συμπολιτευόμενης αντιπολίτευσης», με διαρκείς επιθέσεις στον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, στηρίζοντας αντικειμενικά κεντρικές επιλογές της κυβέρνησης.

ΚΚΕ

Το ΚΚΕ κατάφερε να αυξήσει λίγο τα ποσοστά του. Την ίδια στιγμή, όμως, διατηρεί μια απομονωτική στάση απέναντι στα υπόλοιπα κόμματα του προοδευτικού χώρου, αρνούμενο οποιαδήποτε δυνατότητα θετικών αλλαγών για την καθημερινότητα της λαϊκής πλειοψηφίας, εντός του υπάρχοντος πλαισίου, μεταθέτοντας τη λύση όλων των ζητημάτων σε ένα απώτατο μέλλον.

Νέα Αριστερά

Η Νέα Αριστερά απέδειξε ότι δεν διαθέτει κοινωνική γείωση, αλλά ούτε κι ένα σαφές και διακριτό πολιτικό και ιδεολογικό στίγμα. Οι αριστεροί, προοδευτικοί πολίτες αποδοκίμασαν την επιλογή αποχώρησης και συγκρότησης ανταγωνιστικής κοινοβουλευτικής ομάδας απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, ειδικά σε μια περίοδο όπου το ζητούμενο είναι η συνεργασία των προοδευτικών δυνάμεων ενάντια στη Δεξιά του κ. Μητσοτάκη, αλλά και την ακροδεξιά που αυξάνει τις δυνάμεις της, στην Ελλάδα και την Ευρώπη.   

Η άνοδος της ακροδεξιάς

Η συνολική άνοδος των ακροδεξιών, οπισθοδρομικών και εθνικιστικών δυνάμεων, είναι ένα γεγονός που οφείλει, όχι μόνο να προβληματίσει, αλλά και να κινητοποιήσει κάθε προοδευτική δύναμη,  και κάθε προοδευτικό, δημοκρατικό πολίτη.  Η αύξηση των ποσοστών της εγχώριας ακροδεξιάς, ιδιαίτερα στη Βόρεια Ελλάδα, οφείλεται, σε μεγάλο μέρος, στη στάση της ΝΔ απέναντι στην ιστορική συμφωνία των Πρεσπών,   και στη συμπόρευσή της με την ακροδεξιά, την περίοδο της υπογραφής της. Όπως και στην υιοθέτηση μιας οπισθοδρομικής και ακροδεξιάς ατζέντας από τη ΝΔ, η οποία, άλλωστε, έχει αναδείξει σε κορυφαίες κυβερνητικές θέσεις πρόσωπα με βαρύ ακροδεξιό παρελθόν.      

Η αύξηση της αποχής

Η μεγάλη αύξηση της αποχής οφείλει να απασχολήσει ως φαινόμενο και να κινητοποιήσει το σύνολο του πολιτικού συστήματος και, ιδιαίτερα, τον προοδευτικό χώρο.  Ευθύνες για την απαξίωση της πολιτικής και της απομάκρυνσης από τα κοινά, φέρουν όλες οι πολιτικές δυνάμεις, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό.  Είναι προφανές ότι,  μια κοινωνία χαμηλών προσδοκιών, γεννά τη διάψευση και επωάζει την αποχή. Προφανώς, μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης έχει η ασκούμενη κυβερνητική πολιτική της ΝΔ και η βαθιά αντιπολιτική και αντιδημοκρατική επικοινωνιακή τακτική του «όλοι ίδιοι είναι», ως τελευταία γραμμή άμυνας απέναντι στους αντιπάλους τους.

Για τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, όπως και για κάθε πραγματικά προοδευτική δύναμη, η μεγαλύτερη, και ενεργή συμμετοχή στα κοινά, αποτελεί προϋπόθεση για την πολιτική και κοινωνική αλλαγή. Καμία αλλαγή δεν γίνεται, με την κοινωνία απούσα. Για αυτό, το κόμμα μας οφείλει να αφουγκραστεί ακόμα περισσότερο, να απλώσει ακόμα πιο βαθιές ρίζες σε κάθε πτυχή της κοινωνίας, να  εμπνεύσει, και να κινητοποιήσει, με το παράδειγμά του, όλο και περισσότερους πολίτες που  έχουν γυρίσει την πλάτη κι έχουν απογοητευτεί από την πολιτική.  

Η κυβέρνηση της ΝΔ μετά τις ευρωεκλογές

Παρά το αρνητικό αποτέλεσμα των εκλογών, η κυβέρνηση της ΝΔ και ο Κ. Μητσοτάκης αποδεικνύεται ότι δεν πήραν κανένα μήνυμα. Ο πρωθυπουργός προέβη σε έναν προσχηματικό ανασχηματισμό, ο οποίος περιορίστηκε στην ανακύκλωση προσώπων, με εμμονή στη συνέχιση της ίδιας,  σκληρά αντιλαϊκής πολιτικής, που εντείνει την ακρίβεια, τη φτωχοποίηση, την ελαστικοποίηση του ωραρίου και την περιστολή εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων.    

Ως προς το τελευταίο, είναι χαρακτηριστική η θέσπιση και εφαρμογή της 6ήμερης εργασίας,  καθώς και η εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας, η οποία προβλέπει μια ώρα απλήρωτης εργασίας για τους εργαζόμενους, προς όφελος των εργοδοτών. Οι αντεργατικοί νόμοι της κυβέρνησης ΝΔ μας γυρίζουν πίσω 40 χρόνια  και ακολουθούν την αντίστροφη πορεία με όσα συμβαίνουν στην Ευρώπη, όπου η τάση είναι η μείωση των ωρών εργασίας.  

Συνέχιση της ίδιας πολιτικής, σημαίνει, για τη μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία, συνέχιση της ακρίβειας και της κερδοσκοπίας. Αποκαλυπτικά για τη δεινή θέση των εργαζομένων, είναι τα στοιχεία της    Eurostat, σύμφωνα με τα οποία  η Ελλάδα ήταν, για το 2023, η ακριβότερη χώρα της Ε.Ε. στα γαλακτοκομικά προϊόντα, αλλά και τέταρτη ακριβότερη χώρα, στην κατηγορία έλαια-λίπη, προτελευταία στην αγοραστική δύναμη. Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση, ενώ όλο το προηγούμενο διάστημα κατηγορούσε τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, και τις προτάσεις του για την αντιμετώπιση της ακρίβειας, μιλώντας για «λεφτόδεντρα» και μέτρα που θα μας οδηγήσουν σε χρεωκοπία, εξήγγειλε την έκτακτη φορολόγηση των υπερκερδών, μόνο των διυλιστηρίων, και με τον κατώτερο συντελεστή από όσους προτείνει η εργαλειοθήκη της Κομισιόν.  Πρόκειται για ένα μέτρο ανεπαρκές, αργοπορημένο, και κατώτερο των περιστάσεων.  Σε αντιδιαστολή, ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έχει καταθέσει εδώ και καιρό ένα συγκεκριμένο, απολύτως κοστολογημένο νομοθετικό πλαίσιο για την ακρίβεια, το οποίο περιλαμβάνει την φορολόγηση των υπερκερδών των διυλιστηρίων, αλλά και των τραπεζών, με συντελεστή 90%, όπως έχει εφαρμοστεί στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε.  

Ταυτόχρονα, τις τελευταίες μέρες αποκαλύπτονται τα επακόλουθα της διαρκούς παραβίασης του κράτους Δικαίου και της λειτουργίας των θεσμών, από την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Τόσο στην περίπτωση του σκανδάλου των παράνομων παρακολουθήσεων, με την κλήση ως υπόπτων, από τη Δικαιοσύνη,  προσώπων τα οποία η πλειοψηφία της ΝΔ στην Εξεταστική της Βουλής, τα είχε «προστατεύσει», αρνούμενη την κλήση τους. Αφετέρου, με την ανεύρεση, σε ιδιωτικό οικόπεδο, ενός ολόκληρου βαγονιού μεταφοράς  κοντέινερ, από την εμπορική αμαξοστοιχία  του εγκλήματος των Τεμπών.  

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στις νέες συνθήκες

Το εκλογικό αποτέλεσμα, δημιουργεί πολλαπλές ευθύνες για τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Οι αριστεροί και προοδευτικοί πολίτες έδωσαν εντολή για δυναμική αξιωματική αντιπολίτευση, μέσα κι έξω από τη βουλή, ενάντια στις αντιλαϊκές και αντικοινωνικές πολιτικές της ΝΔ και του Κ. Μητσοτάκη. Ταυτόχρονα,  έδωσαν το μήνυμα για μια νέα αφετηρία, με συλλογική λειτουργία, και ένα συνολικό, συγκεκριμένο και  ρεαλιστικό κυβερνητικό πρόγραμμα με κοινωνική δικαιοσύνη και προοπτική για τη μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία.

Σε αυτή τη νέα αφετηρία, πρώτιστος στόχος αποτελεί η ισχυροποίηση και η ενδυνάμωση του κόμματος. Με σκληρή δουλειά, όπου χτυπά  η καρδιά της κοινωνίας, στα επιμελητήρια και τις επαγγελματικές οργανώσεις, στους συνδικαλιστικούς φορείς, στην Αυτοδιοίκηση, στους συλλόγους. Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δοθεί στην ανάδειξη νέων στελεχών από τους φορείς της οργανωμένης κοινωνίας.

Ειδικά στην περιφέρεια, εκεί όπου, όπως δείχνουν και τα αποτελέσματα των πρόσφατων εκλογών,  ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έλαβε χαμηλότερα ποσοστά σε σχέση με τα αστικά κέντρα, χρειάζεται να υπάρξει επεξεργασμένη στρατηγική πολιτικών πρωτοβουλιών και παρουσίας, καθώς και  ορισμός  κεντρικών στελεχών, ιδίως σε περιφέρειες όπου δεν υπάρχει κοινοβουλευτική εκπροσώπηση του κόμματος.    

Ο επόμενος, μεγάλος σταθμός για τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, αποτελεί το Καταστατικό Συνέδριο του Οκτωβρίου, ώστε το Κόμμα να ανταποκριθεί καλύτερα στις νέες κοινωνικές συνθήκες, ενώ θα ακολουθήσει η εκλογή νέων οργάνων.

Ένα συνέδριο βασισμένο στη συλλογικότητα, τη δημοκρατική ανταλλαγή απόψεων, την κοινή έγνοια για την ανασυγκρότηση και την ανασύνταξη των δυνάμεών μας, και όχι σε άλλη μια περίοδο εσωστρέφειας.

Ο στόχος ισχυροποίησης και ανασυγκρότησης του κόμματός μας, όπως τον συναποφασίσαμε με τη διακήρυξή μας το 2019 και τον επαναβεβαιώσαμε στο συνέδριο του 2022, παραμένει σε ισχύ. Ανοίγουμε το κόμμα στην κοινωνία και, ειδικά, στους ανθρώπους που έρχονται να συμβάλλουν στην κοινή προσπάθεια με ιδέες και όρεξη για δουλειά, προχωρούμε τον μετασχηματισμό και βελτιώνουμε τις λειτουργίες  μας, με αυτοκριτική.

Οικοδομούμε  το πιο δημοκρατικό, συμμετοχικό, αξιοκρατικό, σύγχρονο, διάφανο, ανεξάρτητο οικονομικά κόμμα. Ένα κόμμα με αυτοπεποίθηση, με αξίες και πολιτικές που συσπειρώνουν τον κόσμο από τη σύγχρονη αριστερά ως το προοδευτικό κέντρο.

Ένα κόμμα με δημοκρατικές συμμετοχικές διαδικασίες, με παρουσία και οργανωτικό ιστό σε όλη την Ελλάδα, με περιφερειακή οργάνωση και ψηφιακές λειτουργίες, με αξιοποίηση όλων των στελεχών του. Ένα κόμμα με ξεκάθαρο και σύγχρονο κυβερνητικό πρόγραμμα, μέσα από το οποίο κάθε πολίτης, από όποια περιφέρεια και αν είναι ή σε όποιο κλάδο και αν απασχολείται/δραστηριοποιείται, θα βλέπει τη δυνατότητα πραγματοποίησης των ονείρων του και τη βελτίωση της ζωής του. Ένα κόμμα που θα έχει αξιοπιστία κυβερνησιμότητας. Ένα κόμμα που επιμένει στον στρατηγικό στόχο για σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία.

Ταυτόχρονα, η συζήτηση για την ανασυγκρότηση της προοδευτικής παράταξης είναι πολιτικά επίκαιρη και κοινωνικά αναγκαία. Ο ΣΥΡΙΖΑ διαχρονικά έχει υπηρετήσει την ανάγκη διαλόγου, συγκλίσεων και συνεργασιών, αφενός με τη συγκρότηση και την εξέλιξή του, αφετέρου και στις πρόσφατες αυτοδιοικητικές εκλογές, αλλά και στην ψήφιση της απλής αναλογικής, που όμως βρήκε την αντίθεση των άλλων κομμάτων του προοδευτικού χώρου.      

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, ως το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στις εξελίξεις, αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες σε κοινοβουλευτικό και κοινωνικό επίπεδο.  Με πρωτοβουλίες για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης, με προτάσεις νόμου και συνεργασία σε κοινοβουλευτικό επίπεδο, μεταξύ των κομμάτων του προοδευτικού χώρου.  Κυρίως, όμως, μέσα στην κοινωνία. Στους μαζικούς χώρους, στην αυτοδιοίκηση, στα συνδικάτα. Πρόκειται για μια κατεξοχήν πολιτική διαδικασία, στη βάση προγραμματικών θέσεων και κοινωνικών αναφορών, ανοιχτά, με διαφάνεια και συμμετοχή της κοινωνίας.

Ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να είναι η κινητήρια και ηγέτιδα δύναμη για τη δημιουργία μιας προοδευτικής εκλογικής συμμαχίας απέναντι στην κυβέρνηση Μητσοτάκη. Ο επικεφαλής του, ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και του μεγαλύτερου κόμματος του χώρου, οφείλει να ηγηθεί αυτής της προσπάθειας συνεννόησης.

Με αυτά τα δεδομένα και έχοντας το ιδεολογικό και πολιτικό οπλοστάσιο και το προγραμματικό και στελεχιακό δυναμικό για να το πετύχει, ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. μπαίνει μπροστά σε αυτή τη διαδικασία.

Ο συστηματικός διάλογος και η πολυεπίπεδη συνεργασία των προοδευτικών δυνάμεων και πολιτών αποτελεί βάση αυτής της προσπάθειας. Θα εργαστούμε με αποφασιστικότητα και επιμονή ώστε αυτή να τελεσφορήσει. Επαναλαμβάνουμε την πρότασή μας για συνεργασία των προοδευτικών κομμάτων εντός κοινοβουλίου για την παραγωγή προτάσεων νόμου αλλά και τον έλεγχο της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Επαναλαμβάνουμε την πρότασή μας για συσπείρωση των προοδευτικών δυνάμεων στην αυτοδιοίκηση, στα Επιμελητήρια, στα Συνδικάτα, στις Ομοσπονδίες, στους συλλόγους, κ.ά., ώστε να καταρτιστούν νικηφόρα ψηφοδέλτια που θα διεκδικήσουν και θα πετύχουν τη νίκη, στις αντίστοιχες εκλογικές διαδικασίες, σε δήμους και περιφέρειες, σε φορείς ενδιάμεσης κοινωνικής εκπροσώπησης.

Πορευόμαστε συντεταγμένα και στη βάση του αιτήματος της προοδευτικής βάσης. Η αυτοτέλεια του κόμματος μας είναι δεδομένη. Τα σενάρια ρευστοποιήσεις δε μας αφορούν.

Οι συνεργασίες χτίζονται με θεμέλιο το κοινό πρόγραμμα, με ενεργοποίηση της βάσης, αλλά όχι με απενεργοποίηση των Κομμάτων. Οι συνεργασίες χτίζονται από συγκροτημένες πολιτικές δυνάμεις, με την κύρια πρόσκλησή μας να αφορά το ΠΑΣΟΚ, και με ανοιχτές τις πόρτες σε άλλες προοδευτικές δυνάμεις και κάθε προοδευτικό πολίτη.

Η σφραγίδα της βάσης σε κάθε πρωτοβουλία και απόφαση θα είναι καθοριστική για το μέλλον και την πορεία του προοδευτικού χώρου.

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, φυσικά, δεν μπορεί να περιμένει τις εξελίξεις σε άλλα κόμματα.  Οφείλει να ασκεί με ακόμα πιο δυναμικό τρόπο τα καθήκοντα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, μέσα κι έξω από τη βουλή. Στην κατεύθυνση αυτή, κινούνται  οι νομοθετικές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση της ακρίβειας, για ένα δίκαιο φορολογικό σύστημα, για την κατάργηση του τεκμαρτού εισοδήματος των ελευθέρων επαγγελματιών.

Κεντρική θέση σε αυτές τις νομοθετικές  πρωτοβουλίες, κατέχει η θεσμική ανάγκη διαφάνειας στα οικονομικά των κομμάτων. Για αυτό, ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έχει ήδη καταθέσει τροπολογία με την οποία ζητά τα πολιτικά πρόσωπα να αναρτούν όχι μόνο τις δανειακές τους οφειλές, αλλά και τα αποδεικτικά έγγραφα για τις διευκολύνσεις, τις ρυθμίσεις, τις διαγραφές, τις δόσεις του δανείου τους.

Η κυβέρνηση της ΝΔ αρνείται ακόμα και να συζητήσει τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία. Αυτό, δεν  προκαλεί κάποια έκπληξη, αφού το κόμμα της  ΝΔ τη στιγμή που χρωστά εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ στις τράπεζες, έκανε την πιο πολυδάπανη προεκλογική εκστρατεία, στις ευρωεκλογές.

Αντίθετα, ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, είναι υπέρ της απόλυτης διαφάνειας στα οικονομικά των κομμάτων. Είναι το κόμμα που δεν  χρωστάει ούτε ένα ευρώ στις τράπεζες, χωρίς «μαύρα χρήματα» και «κρυφούς χορηγούς».  

Τα οικονομικά του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ

Οι μόνοι πόροι του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, είναι η κρατική χρηματοδότηση, καθώς και οι συνδρομές των βουλευτών, των μελών και των φίλων του. Μετά από μια σειρά εκλογικών αναμετρήσεων,  σε εθνικό και εσωκομματικό επίπεδο, και με μια κρατική χρηματοδότηση μειωμένη στο ήμισυ λόγω των ποσοστών στις βουλευτικές εκλογές, σε σχέση με την προηγούμενη τετραετία, ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ είναι υποχρεωμένος, εκ των πραγμάτων, να ανατάξει τα οικονομικά του, σε συνάρτηση με τους περιορισμένους του πόρους.

Σε αυτή την κατεύθυνση, πάρθηκε και η εξαιρετικά δύσκολη και δυσάρεστη απόφαση για την αναστολή έκδοσης του καθημερινού φύλου της «Αυγής», σύμφωνα με την απόφαση του ΔΣ της Αυγής που ενέκρινε το εκτελεστικό γραφείο.

Τα οικονομικά προβλήματα των κομματικών μέσων είναι γνωστά από καιρό. Παρά τις προσπάθειες που έγιναν τα προηγούμενα χρόνια, η οικονομική βιωσιμότητα αποτελεί ακόμα ζητούμενο. Η κρίση που περνά η, έντυπη ιδίως, ενημέρωση  είναι παγκόσμια, και δεν αφορά μόνο τη χώρα μας. Οφείλουμε να προσαρμοστούμε στην εποχή μας, αλλά και στα οικονομικά μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας.

Η ΑΥΓΗ είναι πολύτιμη για την ιστορία της αριστεράς και του λαού μας. Γι'αυτό είναι επιβεβλημένη η κατοχύρωση και αναβάθμιση του κυριακάτικου φύλλου της, καθώς και η ενίσχυση της ψηφιακής της έκδοσης, στο πλαίσιο ενός συνολικού και  βιώσιμου σχεδίου για την αναδιάρθρωση και την οικονομική βιωσιμότητα των Μέσων, με διασφάλιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Ένα σχέδιο το οποίο, για να επιτύχει τους στόχους του,   θα πρέπει να εμπλέξει τα μέλη και τους φίλους μας, τους αναγνώστες και τους ακροατές.
  
Η πορεία προς το συνέδριο του Φθινοπώρου

Η Κεντρική Επιτροπή ορίζει Επιτροπή για τις Καταστατικές Αλλαγές για το συνέδριο του Οκτωβρίου.

Η Κεντρική Επιτροπή θα συνεδριάσει αρχές Σεπτέμβρη για να εγκρίνει το σχέδιο των καταστατικών αλλαγών και να ορίσει Επιτροπή απόφασης και ΚΟΕΣ, καθώς και το χρονοδιάγραμμα για τον προσυνεδριακό διάλογο, την εκλογή συνέδρων και την ημερομηνία συνεδρίου.

Η εκλογή νέων οργάνων θα λάβει χώρα αμέσως μετά το Συνέδριο.

Αλ. Τσίπρας με το σύνθημα του Γκεζί: Boyun eğme- Το κεφάλι ψηλά! Να εξελισσόμαστε, διατηρώντας τις αρχές μας

Αλ. Τσίπρας με το σύνθημα του Γκεζί: Boyun eğme- Το κεφάλι ψηλά! Να εξελισσόμαστε, διατηρώντας τις αρχές μας

Επίτιμος Διδάκτορας του Πανεπιστημίου Koc ανακηρύχθηκε ο Αλέξης Τσίπρας

Σημεία από την ομιλία του Αλ.Τσίπρα στην τελετή αποφοίτησης του Koc University

-Το πτυχίο που κρατάτε στα χέρια σας, σας δίνει τα εφόδια να κατανοήσετε τις νέες ευκαιρίες που φέρνει αυτή η επανάσταση στην ιατρική, το εμπόριο, την πληροφορική, την επικοινωνία και την ενέργεια.

Αλλά πρέπει επίσης να αναγνωρίσετε και να δείτε ότι αυξάνονται οι δυνατότητες κατάχρησης αυτών των τεχνολογιών σε σχέση με τις ελευθερίες των πολιτών και την εμβάθυνση των ανισοτήτων.

Η παγκόσμια φτώχεια, η μετανάστευση, ο πόλεμος, η καταστροφή των φυσικών οικοσυστημάτων του πλανήτη δεν είναι «φυσικές καταστροφές»: είναι συνέπειες ανθρώπινων επιλογών.

Επιλογές σαν αυτές που θα βρείτε και εσείς μπροστά σας.

Σε αυτό το πλαίσιο, πρέπει να βρείτε τον τρόπο να εξελίσσεστε σε έναν κόσμο που αλλάζει, διατηρώντας παράλληλα τις αρχές και τις αξίες σας.

-«Αν θες να δοκιμάσεις το χαρακτήρα ενός ανθρώπου, δώσε του εξουσία» είπε κάποτε ο Αβραάμ Λίνκολν. Και πιστεύω ότι όλοι εδώ εσείς που σήμερα αποφοιτάτε, μια μέρα θα κατέχετε εξουσία, με κάποια ιδιότητα. Ως σπουδαίοι επιστήμονες, ως επιχειρηματίες, ως πολιτικοί ή ως ηγέτες στους τομείς που θα δραστηριοποιηθείτε.

Φυσικά, το να έχεις τη δύναμη να αλλάξεις τα πράγματα είναι μεγάλη πρόκληση.

Η συνειδητοποίηση των στόχων σας στη ζωή είναι σπουδαία υπόθεση, αλλά η μεγαλύτερη από όλες τις προκλήσεις, είναι το πώς θα αποφασίσετε να χρησιμοποιήσετε τη δύναμη που έχετε:

Θα έχετε την υπομονή να ακούσετε;

-Χρειάζεται να συνεχίσουμε τις προσπάθειές μας για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ, για την επανένωση του νησιού προς όφελος του συνόλου του κυπριακού λαού, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.

Και σε αυτή την περίοδο σχετικής ηρεμίας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, πρέπει να εργαστούμε σκληρά για να παραπέμψουμε την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης μας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Οι λαοί της Ελλάδας και της Τουρκίας, αξίζουν ένα μέλλον ειρήνης στη βάση του διεθνούς δικαίου.

Και με βάση αυτά τα κρίσιμα βήματα στην Ανατολική Μεσόγειο, μπορούμε και πρέπει να ανοίξουμε την προοπτική για την αναβάθμιση των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας στο σύνολό τους.

Όπως έχει πει ο μεγάλος ποιητής Ναζίμ Χικμέτ, «η πιο όμορφη θάλασσα είναι αυτή που δεν έχουμε ακόμα ταξιδέψει». Αυτή πρέπει να είναι η Ανατολική Μεσόγειος. Μια θάλασσα αμοιβαίου σεβασμού της κυριαρχίας και των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Μια θάλασσα ειρήνης και συνεργασίας. Για να το πετύχουμε αυτό, πρέπει να οικοδομήσουμε σχέσεις σεβασμού και εμπιστοσύνης στη βάση του διεθνούς δικαίου.

-Η εμπιστοσύνη απαιτεί χρόνο για να οικοδομηθεί, αλλά μπορεί να χαθεί μέσα σε μια στιγμή. Δεν γίνεται να κερδηθεί με μερικές θεαματικές χειρονομίες. Δεν έχει να κάνει με ηρωισμό. Σημασία έχει να είσαι επίμονος, να έχεις ανοιχτό μυαλό, αλλά προσηλωμένη ματιά στον στόχο.

-Στόχος μας είναι να παράγουμε προοδευτικές πολιτικές για την Ειρήνη, τη Δικαιοσύνη και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη.

Υπογραμμίζοντας ότι η ώρα για προοδευτική αλλαγή είναι τώρα και δεν έχουμε την πολυτέλεια να κωλυσιεργούμε, να μεταβιβάζουμε τις ευθύνες και τα προβλήματα στις επόμενες γενιές, σε κανένα από τα κρίσιμα ζητήματα για το κοινό μας μέλλον.

-Πριν από ακριβώς έναν χρόνο, ανακοίνωσα δημόσια την απόφασή μου να παραιτηθώ από την πρώτη γραμμή της πολιτικής μετά από 15 συναπτά έτη ως αρχηγός του κόμματός μου.Είναι μια απόφαση για την οποία δεν μετανιώνω.

Λίγες μέρες αργότερα ενώ περπατούσα σε κεντρικό δρόμο της Αθήνας, ένας νεαρός Τούρκος με πλησίασε και με ξάφνιασε λέγοντάς μου να μην τα παρατήσω.

Μου είπε ότι οι Τούρκοι έχουν ένα ρητό:

Boyun eğme. – Κράτα το κεφάλι σου ψηλά, είπε.

Αυτό είναι κάτι που θα το θυμάμαι πάντα.

Έτσι σήμερα, έναν χρόνο μετά, καθώς σας συγχαίρω για την αποφοίτησή σας, θα ήθελα να θυμάστε αυτά τα λόγια.

Για όλες τις μεγάλες στιγμές και όλες τις σπουδαίες προκλήσεις που βρίσκονται μπροστά σας.

Για όλα όσα θα χρειαστεί να αγωνιστείτε –στη ζωή σας, για τη χώρα σας, τις οικογένειές σας ή το μέλλον σας. Πρέπει να βρείτε τον τρόπο να εξελίσσεστε, διατηρώντας τις αρχές σας.

Και να θυμάστε πάντα: boyun eğme.

Κ. Μάλαμα : Ο ιστορικός τόπος της Γυάρου πρέπει να προστατευτεί από νοσηρές κερδοσκοπικές στοχεύσεις.

Κ. Μάλαμα : Ο ιστορικός τόπος της Γυάρου πρέπει να προστατευτεί από νοσηρές κερδοσκοπικές στοχεύσεις. 

Κοινοβουλευτική ερώτηση προς την Υπουργό Πολιτισμού κατέθεσε η Τομεάρχης Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία Κυριακή Μάλαμα, σε σχέση με τα σχέδια για κερδοσκοπική εκμετάλλευση του ιστορικού τόπου της Γυάρου από σύμπραξη ιδιωτικής εταιρίας με κυβερνητικούς και μη φορείς, για την προώθηση "πράσινων" επιχειρηματικών σχεδίων. Την ερώτηση συνυπογράφουν 16 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία. 

Όπως επισημαίνεται στην ερώτηση,  τα σχέδια για κερδοσκοπική εκμετάλλευση της Γυάρου από την εταιρία Alumil, την αστική ΜΚΟ "ΑΙΓΕΑΣ" και τις ηγεσίες των Υπουργείων Πολιτισμού και Περιβάλλοντος κι Ενέργειας έχουν θορηβήσει το σύνολο του δημοκρατικού κόσμου της χώρας. Τα σχέδια κυνικής κερδοσκοπίας και εταιρικής διαφήμισης, μέσα από το ανατριχιαστικό ερώτημα : "Μπορεί ένας τόπος παραδομένος στη φθορά και την εγκατάλειψη να αποκτήσει νέα ζωή", θέτουν σε άμεσο κίνδυνο τον τόπο ιστορικής μνήμης. Όπως σημειώνει ο Σύνδεσμος φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών "οι αξίες, οι αρχές, το κοινωνικό όραμα των αγωνιστών που μαρτύρησαν στη Γυάρο ενσωματώνουν τον σεβασμό στη φύση απέναντι σε αυτούς που επιδιώκουν να μετατρέψουν ένα τοπόσημο ελευθερίας σε τόπο κερδοσκοπικής εκμετάλλευσης". 

Στο πλαίσιο αυτό οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτκή Συμμαχία καλούν την Υπουργό Πολιτισμού να απαγορεύσει άμεσα κάθε παρέμβαση στον ιστορικό τόπο της Γυάρου που δεν συνάδει με την ιστορία του ως "θανατονήσι", αποτρέποντας κάθε νοσηρό σχέδιο κερδοσκοπίας σε βάρος της ιστορίας των αγωνιστών της Ελευθερίας της Ελλάδας;

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ερώτησης : 

ΕΡΩΤΗΣΗ 

Αθήνα, 25 Ιουνίου 2024 

Προς την κυρία Υπουργό Πολιτισμού 

Θέμα : Ο ιστορικός τόπος της Γυάρου πρέπει να προστατευτεί από νοσηρές κερδοσκοπικές στοχεύσεις. 

Τα σχέδια για κερδοσκοπική εκμετάλλευση της Γυάρου από την εταιρία Alumil, την αστική ΜΚΟ "ΑΙΓΕΑΣ" και τις ηγεσίες των Υπουργείων Πολιτισμού και Περιβάλλοντος κι Ενέργειας έχουν θορηβήσει το σύνολο του δημοκρατικού κόσμου της χώρας. Τα σχέδια κυνικής κερδοσκοπίας και εταιρικής διαφήμισης, μέσα από το ανατριχιαστικό ερώτημα : "Μπορεί ένας τόπος παραδομένος στη φθορά και την εγκατάλειψη να αποκτήσει νέα ζωή", θέτουν σε άμεσο κίνδυνο τον τόπο ιστορικής μνήμης. Όπως σημειώνει ο Σύνδεσμος φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών "οι αξίες, οι αρχές, το κοινωνικό όραμα των αγωνιστών που μαρτύρησαν στη Γυάρο ενσωματώνουν τον σεβασμό στη φύση απέναντι σε αυτούς που επιδιώκουν να μετατρέψουν ένα τοπόσημο ελευθερίας σε τόπο κερδοσκοπικής εκμετάλλευσης" 

Επειδή είναι αδιανόητο ο ιστορικός τόπος της Γυάρου να παραδίδεται στην εταιρική κερδοσκοπία. 

Ερωτάται η κυρία Υπουργός : 

Προτίθεται να απαγορεύσει άμεσα κάθε παρέμβαση στον ιστορικό τόπο της Γυάρου που δεν συνάδει με την ιστορία του ως "θανατονήσι", αποτρέποντας κάθε νοσηρό σχέδιο κερδοσκοπίας σε βάρος της ιστορίας των αγωνιστών της Ελευθερίας της Ελλάδας;

Οι ερωτώντες βουλευτές 

Μάλαμα Κυριακή

Αποστολάκης Ευάγγελος

Αυλωνίτης Αλέξανδρος

Βέττα Καλλιόπη

Δούρου Ρένα

Κασιμάτη Νίνα

Κοντοτόλη Μαρίνα 

Μεϊκόπουλος Αλέξανδρος

Μπάρκας Κωνσταντίνος

Παναγιωτόπουλος Ανδρέας

Παπαηλιού Γεώργιος

Παππάς Πέτρος

Πούλου Γιώτα

Σαρακιώτης Ιωάννης

Τζάκρη Θεοδώρα

Χρηστίδου Ραλλία

Ψυχογιός Γεώργιος

Ακροδεξιά / Γιατί κατακτά την Ευρώπη [Νίκος Κυριακίδης στην Αυγή]

Η Ακροδεξιά εκμεταλλεύτηκε τη διεύρυνση των ανισοτήτων που προκάλεσαν οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές

Εχουν γραφτεί πολλά για την άνοδο της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη. Όχι όμως αρκετά για τις βαθύτερες αιτίες και τις απαρχές του φαινομένου. Μπορεί αυτό να οφείλεται στο ότι οι μελετητές του ουσιαστικά μόλις τώρα αρχίζουν να το αναλύουν με τη δέουσα προσοχή και σφαιρικότητα. Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι μια εύκολη δουλειά. Ενώ πολλά δείχνουν προφανή και αυτονόητα, συχνά παραπλανούν και η απλή παρατήρησή τους οδηγεί σε λανθασμένα συμπεράσματα. Πρόκειται για μια δύσκολη και απαιτητική από πλευράς μεθοδολογίας ανάλυση και σίγουρα πρέπει να συνυπολογιστούν πολλά. Έτσι, ενώ υπάρχουν πολλές και διαφορετικές πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές και πολιτισμικές αιτίες πίσω από τη δημοφιλία και την εκλογική άνοδο της Άκρας Δεξιάς στις ευρωπαϊκές χώρες, είναι δύσκολο να ειπωθεί με βεβαιότητα ποια είναι η πιο σημαντική. Οπωσδήποτε η χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-08 που προκάλεσε αλυσιδωτές αντιδράσεις στην παγκόσμια οικονομία και η μετέπειτα μονομερής επιδίωξη των αρχών της Ε.Ε. και των εθνικών κυβερνήσεων για νεοφιλελεύθερα μέτρα ελέγχου του ελλείμματος, κυρίως μέσω της λιτότητας, αποτελούν βασικό παράγοντα.

Οικονομικές πολιτικές αυτής της έμπνευσης και στόχευσης αν μη τι άλλο βάθαιναν το χάσμα των ανισοτήτων ανάμεσα στους προνομιούχους και στη μεγάλη μάζα των εργαζομένων, προσφέροντας έτσι στην Ακροδεξιά ευκαιρίες για να αξιοποιήσει πολιτικά και εκλογικά τη συσσωρευμένη δυσαρέσκεια. Μια σιωπηλή πλειοψηφία, που το σύστημα και οι κυρίαρχες πολιτικές των εκπροσώπων του την καθήλωσαν στο οικονομικό και κοινωνικό περιθώριο, πιέζεται να αναζητήσει απαντήσεις και διεξόδους. Η Ακροδεξιά είναι εκεί για να τους τα προσφέρει με συνθήματα και εύκολες συνταγές. Αλίμονο, αυτή η κατάσταση δεν είναι «στατική». Επενεργεί με -και επιδεινώνεται από- τις κοινωνικές αλλαγές που έχουν συρρικνώσει το μέγεθος και την ταξική δυναμική της βιομηχανικής εργατικής τάξης, η οποία παραδοσιακά υποστήριζε και συντασσόταν με τα αριστερά κόμματα. Όπως επισημαίνει ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης Σεζάριο Ροντρίγκεζ Αγκιλέρα, οι πολιτισμικές αλλαγές και ειδικότερα η κρίση των μεγάλων ιδεολογιών, ιδιαίτερα της Αριστεράς, οδήγησαν στη διάδοση ατομικιστικών, διχαστικών και κυνικών απόψεων της πραγματικότητας σε όλη την κοινωνία.

Ιδεολογία της σκευωρίας και συνωμοσιολογία

Ακόμη περισσότερο συνέβαλαν στην απόρριψη των άλλοτε διαδεδομένων θεωρητικών και ιδεολογικών εργαλείων της Αριστεράς, ακόμη και του αστικού ορθολογισμού, δημιουργώντας ένα κενό που σπεύδουν να καλύψουν η δεξιά λαϊκιστική ρητορική, η δημαγωγία, η συνωμοσιολογία και η «κανονικοποίησή» τους στον δημόσιο χώρο διακίνησης ιδεών. Ο κατεξοχήν ειδικός στο θέμα της συνωμοσιολογίας Πιέρ Αντρέ Ταγκιέφ επισημαίνει πως η ιδεολογία της σκευωρίας, που αποτελεί κοινό στοιχείο σε πολλές «αποχρώσεις» της Ακροδεξιάς, θεμελιώνεται πάνω στην πεποίθηση ότι οι κοινωνικές διεργασίες που θεωρούνται υπεύθυνες για τη δυστυχία του κόσμου και τις συμφορές της ανθρωπότητας είναι αποτέλεσμα της δράσης μυστικών ομάδων, οι οποίες ενεργούν κακοπροαίρετα προς ίδιον όφελος. Η πίστη στη σκευωρία και στη συνωμοσιολογική μυθολογία οικοδομείται πάνω στο ιδεολόγημα ότι οι σκευωρίες διαμόρφωναν, διαμορφώνουν και θα συνεχίσουν να διαμορφώνουν τον ρου της Ιστορίας, ότι είναι το κλειδί της Ιστορίας και η κινητήρια δύναμή της. «Η "δημοσιοποίηση" όπως τη συναντάμε στις σύγχρονες Δημοκρατίες δεν είναι ποτέ αρκετά διαφωτιστική ώστε να εξαλείψει κάθε υποψία περί "χειραγώγησης". Η κοινωνία της πληροφορίας και της επικοινωνίας, φέρνοντας τα πάντα, μέχρι και τα απόκρυφα στο φως, παράγει ακόμα μεγαλύτερο σκοτάδι, δημιουργεί ένα ακόμη μακρινό άγνωστο, αφήνει άθελά της να εννοηθεί πως η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική απ' ό,τι μοιάζει ή ότι "η αλήθεια βρίσκεται αλλού"».

Κρίση της δημοκρατίας

Για τον Αγκιλέρα, όπως γράφει σχετικά σε πρόσφατο άρθρο του στο European Institute of Mediterranean, ίσως η καλύτερη εξήγηση για την άνοδο της Ακροδεξιάς στον ευρωπαϊκό χώρο δεν βρίσκεται αλλού παρά στην κρίση δημοκρατίας που ταλανίζει τις δυτικές κοινωνίες. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, η αστική δημοκρατία φαίνεται ανίκανη να εκπληρώσει τη θεωρητική υπόσχεσή της, επισημαίνει. «Η συμβατική πολιτική στη σύγχρονη δημοκρατία έχει προσαρμοστεί στα συμφέροντα του κόσμου του χρήματος (θα μπορούσε να πει κανείς ότι έχει υποκύψει σε αυτά). Η εναλλαγή εξουσίας μεταξύ κεντροδεξιών και κεντροαριστερών κυβερνήσεων δεν προσφέρει πραγματικές εναλλακτικές από πλευράς οικονομικών μοντέλων αλλά μάλλον λεπτές παραλλαγές σε ένα ενιαίο αμετάβλητο πρότυπο, που φαίνεται να αφαιρεί νόημα από τους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς και να υποβιβάζει την πλουραλιστική εκλογική διαδικασία σε ένα απλό τελετουργικό. Ως αποτέλεσμα, η Ακροδεξιά επωφελείται από τη λαϊκή αποστροφή προς μια διεφθαρμένη, προνομιούχα και ολιγοπωλιακή πολιτική τάξη ακόμη και όταν η δημοκρατία είναι πραγματικά ανίσχυρη μπροστά στους μεγάλους οικονομικούς και χρηματοπιστωτικούς ομίλους. Έτσι, τα κυρίαρχα κόμματα κατηγορούνται συχνά ότι δεν εκπροσωπούν πραγματικά τον λαό. Σε αντίθεση με αυτό αλλά και με τους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς στο σύνολό τους, η Ακροδεξιά ζητά άμεση πολιτική συμμετοχή και εμπιστοσύνη σε περισσότερο ή λιγότερο "χαρισματικούς" ηγέτες, ικανούς να συνδεθούν με τον λαό χωρίς μεσάζοντες. Η παλιά "πολιτική τάξη" διαγράφεται συλλήβδην καθώς παραμένει αγκυλωμένη στις κομματικές φιλονικίες της και στην αδυναμία της να επιλύσει τα κοινωνικά προβλήματα, ανεξάρτητα από το αν η κυβερνητική εξουσία βρίσκεται στα χέρια της συμβατικής Αριστεράς ή της συμβατικής Δεξιάς».

Η αρχή του ρήγματος

Ενώ υπάρχει η αίσθηση ότι η κρίση δημοκρατίας είναι φαινόμενο των καιρών, άλλοι αναλυτές θεωρούν ότι οι απαρχές της βρίσκονται πολλές δεκαετίες πίσω. Ο Ματές Ροουντέν, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, γράφοντας στον Guardian αναρωτιέται από πού πηγάζει όλη αυτή η άνοδος της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη. Μια εξήγηση είναι ότι τα ακροδεξιά κόμματα έχουν γίνει πιο μετριοπαθή με τα χρόνια, ενώ οι ψηφοφόροι έχουν ριζοσπαστικοποιηθεί. Ωστόσο, η έρευνα δείχνει ότι αυτή η εξήγηση δεν έχει νόημα. Στα βασικά ζητήματα, όπως για παράδειγμα στη μεταναστευτική πολιτική, τα ακροδεξιά κόμματα είναι σήμερα τόσο ακραία όσο ποτέ άλλοτε, ενώ οι έρευνες επιβεβαιώνουν πως οι ψηφοφόροι δεν εμπιστεύονται πλέον τους πολιτικούς και τα κοινοβούλια που εκλέγουν στον βαθμό που το έκαναν πριν από τρεις δεκαετίες, ούτε είναι ικανοποιημένοι από τον τρόπο λειτουργίας της δημοκρατίας. Εν κατακλείδι, αυτό που άλλαξε δεν είναι οι ιδεολογίες. Είναι ότι τα ακροδεξιά κόμματα και οι ψηφοφόροι έπεσαν ο ένας στην αγκαλιά του άλλου...

Ο Ρόουντεν παρομοιάζει την κατάσταση αυτή με το φαινόμενο μιας μικρής χιονόμπαλας που κατρακυλάει σε μια χιονισμένη πλαγιά. Καθώς κυλάει, η μπάλα μαζεύει περισσότερο χιόνι και γίνεται μεγαλύτερη σε όγκο και πιο γρήγορη. Η συγκυρία -η πλαγιά και το χιόνι- συνδυάζονται και προκαλούν το φαινόμενο. Μόλις η χιονόμπαλα αποκτήσει ορμή, είναι δύσκολο να σταματήσει. Η αυξανόμενη δημοφιλία της Ακροδεξιάς ακολουθεί ακριβώς αυτό το μοτίβο: Είναι το αποτέλεσμα μιας πληθώρας πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών και πολιτιστικών διεργασιών που συνδυαστικά έχουν δημιουργήσει μια δυναμική. Η αρχική «ώθηση» δόθηκε από την αποδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής. Για παράδειγμα, στην Ολλανδία τη δεκαετία του 1950 ένας τυπικός ψηφοφόρος που μεγάλωσε σε καθολική οικογένεια, φοίτησε σε καθολικό σχολείο, ενημερωνόταν από καθολικά έντυπα και, τελικά, ψήφιζε ένα χριστιανοδημοκρατικό κόμμα. Σήμερα τέτοια προβλέψιμα μοτίβα εκλογικής συμπεριφοράς είναι σπάνια. Η καλύτερη εκπαίδευση έχει δώσει τη δυνατότητα στα άτομα να κάνουν ανεξάρτητες πολιτικές επιλογές έχοντας απελευθερωθεί από την παραδοσιακή κομματική αφοσίωση. Ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1960 και συσσωρεύοντας ενέργεια μέχρι το γύρισμα της χιλιετίας, η μεταβλητότητα στην εκλογική συμπεριφορά βοήθησε τα ακροδεξιά κόμματα να προσελκύσουν ψηφοφόρους που δεν «υπάκουαν» πλέον στις παλιές δεσμεύσεις. Η ιδιώτευση και ο πολιτικός αυτοπροσδιορισμός οδήγησαν σε «αποσύμπλεξη», δηλαδή στο σπάσιμο των δεσμών με τις υπάρχουσες πολιτικές ευθυγραμμίσεις. Ωστόσο, η έλευση της παγκοσμιοποίησης είχε συνέπειες που οδήγησαν μοιραία σε επανευθυγράμμιση, δηλαδή σε νέες δεσμεύσεις μεταξύ ψηφοφόρων και κομμάτων. Όσοι επωφελήθηκαν από τα ανοιχτά σύνορα της Ευρώπης -οι έχοντες το προνόμιο της καλής εκπαίδευσης «νικητές της παγκοσμιοποίησης»- έγιναν κόκκινο πανί για εκείνους που ένιωθαν ότι απειλούνται οικονομικά και πολιτισμικά από αυτές τις αλλαγές. Η μετανάστευση έγινε βασικό θέμα στις προεκλογικές εκστρατείες και στις δημόσιες συζητήσεις, προσελκύοντας περισσότερο την προσοχή των ακροδεξιών κομμάτων.

Η χιονόμπαλα πήρε φόρα...

Η εστίαση στον λαϊκισμό, και όχι στον φασισμό, έδωσε στα ακροδεξιά κόμματα δημοκρατικό «πάσο». Η σταδιακή «κανονικοποίηση» της Ακροδεξιάς έγινε μέσα από την αποδοχή πτυχών του λόγου της από τα κυρίαρχα κόμματα εξουσίας

Ωστόσο, για να κατανοήσουμε καλύτερα πώς η «χιονόμπαλα» πήρε πραγματικά μεγάλη φόρα, θα πρέπει να εξετάσουμε τη στρατηγική συμπεριφορά των ίδιων των ακροδεξιών κομμάτων. Τις δεκαετίες μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο η Ακροδεξιά στην Ευρώπη εξακολουθούσε να συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με τον φασισμό και τον ναζισμό. Για να γίνουν αποδεκτά, τα κόμματα της Ακροδεξιάς έπρεπε να αποκτήσουν δημοκρατική νομιμότητα. Το έκαναν υιοθετώντας τον λαϊκισμό ως βασικό μέρος του λόγου τους. Ο λαϊκισμός ισχυρίζεται ότι η βούληση του λαού πρέπει να καθοδηγεί τις δημοκρατικές αποφάσεις και ότι οι ελίτ διαφθείρουν αυτή τη διαδικασία. Η εστίαση στον λαϊκισμό, και όχι στον φασισμό, ήταν αυτή που έδωσε τελικά στα ακροδεξιά κόμματα δημοκρατικό «πάσο» και τα βοήθησε να αποκτήσουν νομιμότητα στη συνείδηση των ψηφοφόρων. Τα ακροδεξιά κόμματα προσπάθησαν επίσης να εκσυγχρονίσουν την εικόνα τους διαρρηγνύοντας τους δεσμούς τους με τα πιο ακραία στοιχεία στο εσωτερικό τους. Για παράδειγμα, το 2011 η Μαρίν Λεπέν ξεκίνησε μια στρατηγική αποδαιμονοποίησης του Εθνικού Μετώπου για να το απαλλάξει από την εξτρεμιστική φήμη του. Έδιωξε τους ακραίους, κατήγγειλε τον φασισμό και τον αντισημιτισμό και πρόσφατα πήρε αποστάσεις από το αδελφό κόμμα της Εναλλακτικής για τη Γερμανία, καταγγέλλοντάς το μάλιστα ότι άγεται και φέρεται από ακραία στοιχεία. Το 2018 το Εθνικό Μέτωπο μετονομάστηκε σε Εθνικός Συναγερμός με προφανή στόχο να απευθυνθεί σε περισσότερους ψηφοφόρους. Αλλά έγιναν τελικά τα ακροδεξιά κόμματα πραγματικά πιο μετριοπαθή; Όχι, ξεκαθαρίζει ο Ρόουντεν. Όσον αφορά τις βασικές πολιτικές θέσεις τους, σχεδόν όλα είναι τόσο ακροδεξιά όσο ποτέ άλλοτε. Μόνο που η εικόνα τους έχει αλλάξει. Για παράδειγμα, ο ανερχόμενος αστέρας της Ακροδεξιάς στη Γαλλία Ζορντάν Μπαρντελά είναι γιος Ιταλών και Αλγερινών μεταναστών και μεγάλωσε στις εργατικές πολυκατοικίες των προαστίων του Παρισιού. Δεν έχει αμβλύνει το μήνυμα της Λεπέν κατά της μετανάστευσης, απλώς προσπαθεί να το κάνει πιο αξιοσέβαστο. Ταυτόχρονα, η Ακροδεξιά παίζει μόνη της σε ένα άλλο μεγάλο «γήπεδο»: Δεν ενθαρρύνει πλέον τον απλό ευρωσκεπτικισμό αλλά την πλήρη ευρωφοβία, υποστηρίζοντας ότι η παγκοσμιοποίηση και η «ευρωποίηση» είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, με άλλα λόγια ελιγμοί από τις ισχυρές ελίτ για «απο-εθνοποίηση» των ευρωπαϊκών λαών, για εξαφάνιση της εθνικής ταυτότητάς τους. Από αυτή την άποψη, η Ε.Ε. παρουσιάζεται ως ένα είδος... σύγχρονης Σοβιετικής Ένωσης, δηλαδή μια τεχνητή οντότητα υπερθενικής εξουσίας που καταπιέζει τα εθνικά συναισθήματα και τις εθνικές πατρίδες...

...κι έγινε χιονοστιβάδα

Κι έτσι φτάνουμε στο διά ταύτα: Για την Ακροδεξιά η δημοκρατία όπως τη γνωρίζουμε και την αντιλαμβανόμαστε είναι ένα «άδειο κέλυφος» και η κυρίαρχη οικονομική πολιτική είναι ένα αντιλαϊκό σχέδιο με στόχο την προώθηση της ατζέντας της παγκοσμιοποίησης. «Οι λύσεις είναι, επομένως, πολύ απλές» κατά τον Αγκιλέρα. «Για την οικονομία, προστατευτισμός και ένα σοβινιστικό σύστημα πρόνοιας. Στην πολιτική, σκληρή γραμμή και άμεση συμμετοχή. Σε κοινωνικό επίπεδο, αντιμεταναστευτικός λόγος που βασίζεται στον φόβο και στο μίσος. Και σε πολιτισμικό επίπεδο, έμφαση στις παραδοσιακές οικογενειακές και θρησκευτικές αξίες».

Οι περισσότεροι αναλυτές συμφωνούν πως το μεταβαλλόμενο περιβάλλον στα μέσα ενημέρωσης βοήθησε περαιτέρω τα ακροδεξιά κόμματα να διαδώσουν το μήνυμά τους. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τους επέτρεψαν να επικοινωνούν απευθείας με τους υποστηρικτές τους παρακάμπτοντας τα παραδοσιακά κανάλια διάχυσης της πληροφορίας. Αυτή η εξέλιξη βοήθησε, βέβαια, όλα τα κόμματα, αλλά ήταν ιδιαίτερα χρήσιμη για τα ακροδεξιά καθώς ενίσχυσε την αφήγησή τους ότι οι απλοί πολίτες αγνοούνται από τις ελίτ και τα κυρίαρχα ΜΜΕ. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παρέχουν ένα άμεσο κανάλι επικοινωνίας και αυτό έχει αυξήσει την προβολή και την επιρροή της Ακροδεξιάς. Κατά ειρωνικό τρόπο, η επόμενη μεγάλη ώθηση στη «χιονόμπαλα» δόθηκε από τους κύριους αντιπάλους των ακροδεξιών κομμάτων, τα κυρίαρχα κόμματα της Δεξιάς. Καθώς η Ακροδεξιά κατέγραφε εκλογικές επιτυχίες, τα κυρίαρχα δεξιά κόμματα έγιναν νευρικά. Τα εκλογικά κέρδη της Ακροδεξιάς ήρθαν συχνά σε βάρος των δικών τους μεριδίων ψήφου. Κάτι έπρεπε να κάνουν γι' αυτό. Κι αυτό που έκαναν ήταν να υιοθετήσουν μια «διευκολυντική» στρατηγική ενσωματώνοντας ακροδεξιές ιδέες στα δικά τους πολιτικά προγράμματα προκειμένου να κερδίσουν ξανά ψήφους. Την εύκολη αυτή συνταγή ακολούθησαν πράγματι πολλά κυβερνητικά κόμματα του παραδοσιακού συντηρητικού χώρου - και όχι μόνο. Είναι μια άβολη αλήθεια, αλλά αποτελεί γεγονός ότι η σταδιακή «κανονικοποίηση» της Ακροδεξιάς έγινε μέσα από την αποδοχή πτυχών του λόγου της από τα κυρίαρχα κόμματα εξουσίας, κάποια από τα οποία μάλιστα προχώρησαν παραπέρα εφαρμόζοντας ορισμένες από τις προτεινόμενες «λύσεις» της. Το τελευταίο και κρίσιμο στοιχείο που κατά τον Ρόουντεν εξηγεί την άνοδο της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη είναι, αν μη τι άλλο, η εξοικείωση των ψηφοφόρων με τις ακροδεξιές θέσεις. «Οι άνθρωποι συνηθίζουν σε πράγματα που συμβαίνουν επανειλημμένα. Το να ακούς ασταμάτητα ακροδεξιά ρητορική, να βλέπεις τα κυρίαρχα κόμματα να κινούνται προς την Ακροδεξιά και να παρατηρείς την αυξανόμενη παρουσία της Ακροδεξιάς στα μέσα ενημέρωσης και τα ποσοστά ψήφου, αυτό έχει "κανονικοποιήσει" την ακροδεξιά ιδεολογία». Κι έτσι φτάσαμε στο σημείο η μικρή χιονόμπαλα που κατρακυλάει στην πλαγιά να γίνει χιονοστιβάδα...

https://www.avgi.gr/