Η προσωπική μου μαρτυρία...

Η προσωπική μου μαρτυρία από την πυρκαγιά με κάποιες ενδιαφέρουσες προεκτάσεις
Το σπίτι μας βρίσκεται στην περιοχή του Νέου Βουτζά Αττικης, στην πρώτη είσοδο και στον συνοικισμό Νεος Ποντος. Είναι κοντά στην κορυφογραμμή και το δεύτερο στη σειρά σπίτι στη γραμμή της φωτιας. Υπήρξαμε ως εκ τούτου θύματα της πυρκαγιάς, από τους τυχερούς ομως, καθώς το οίκημα, οι άνθρωποι, τα ζωάκια μας σώθηκαν, αλλά δυστυχώς το ίδιο δε συνέβη για πολλούς από τους γείτονες μας. Καταθέτω εδώ την προσωπική μου μαρτυρία, όπως την έζησα, καθώς και κάποιες παράπλευρες σκέψεις και διευκρινίσεις...
Από το 1978 που έγινε η πρώτη φωτιά στην περιοχή έχω υπάρξει μάρτυρας σε επτά πυρκαγιές. Η τότε πυρκαγιά του 1978 ήταν η μεγαλύτερη σε έκταση και η πιο δυνατή (μέχρι σήμερα...). Όλα τα δέντρα είχαν απανθρακωθεί. Κάηκαν 2-3 άνθρωποι και αυτό θεωρήθηκε εξαιρετικά τραγικό... Σπίτια δεν υπήρχαν, παρά λιγα προσφυγικά, καθώς ο οικισμος Νεος Ποντος ήταν οικοπεδικος συνεταιρισμος και ο κάθε δικαιουχος είχε σύμφωνα με το καταστατικό δικαίωμα να κτίσει ένα μικρό σπιτάκι 50 τμ. Η φωτιά τότε σταμάτησε έξω από ένα μικρό παρεκκλήσιο της Αγίας Παρασκευής και όλοι έλεγαν ότι είναι θαύμα γιατί η φωτιά μπήκε την παραμονή, δηλαδή στις 25 Ιουλίου. Με την τωρινή πυρκαγιά κλείνει ένας κύκλος 40 χρόνων από τότε!!!... στη διάρκεια του οποίου κτιστηκαν περίπου 50 νέα σπίτια στον συνοικισμό με υψηλες οικοδομικες προδιαγραφές και στατική ή και αρχιτεκτονική μελέτη.
Παρένθεση:
Η περιοχή, ας σημειωθεί, είναι εκτός σχεδίου αλλά αυτό υπήρξε μία κοντόφθαλμη επιλογή κάποιων λίγων γέρων του συνεταιρισμού, καθώς υπήρξαν τόσο οι κατάλληλες προδιαγραφές (πλάτη δρόμων και μεγέθη οικοπέδων) όσο και η πρόταση να ενταχθούμε στην γειτονική εντός σχεδίου περιοχή του Νέου Βουτζά. Οι γέροι δυστυχώς σκέφτηκαν μόνο ότι θα χάσουν τον έλεγχο του συνεταιρισμού και απέρριψαν την πρόταση και οι νεωτέρου τραβούσαν τα μαλλιά τους... Αργότερα δεν ξανά υπήρξε άλλη τέτοια ευκαιρία αν και προσπαθήσαμε... Οι νέοι ιδιοκτήτες έχτισαν καλά σπίτια, και για όσους βιαστούν να φωνάζουν περί αυθαιρέτων και μας κατηγορούν ως κακους και ανευθυνους χωρις ομως να έχουν βιώσει κάτι παρόμοιο, ας υπενθυμίσουμε ότι τότε διαφορετικά ήταν τα μέτρα και σταθμά και ο τρόπος σκέψης... όποτε στις συνθήκες εκείνες έκαναν ότι καλύτερο μπορούσαν με σκέψη κάποια επικείμενη νομιμοποίηση και ένταξη στο σχεδιο... (για την οποία έγιναν πολλές ενέργειες αλλά δεν καρποφόρησαν, καθώς υπήρξε διεκδίκηση της περιοχης από την εκκλησία που εμπόδιζε)...
Ετσι καπως εγκατασταθήκαμε και εμείς στην περιοχή το 1978 και το 1987 είχαμε επιτελους ένα νέο σπίτι κτισμένο με το εφάπαξ του πατέρα και κάποιο πουλημένο κτημα, νομιμοποιημένο βάση νόμου Τριτση, ένα σπίτι κυρίας κατοικίας, μεγάλο μέρος του οποίου έγινε από τη χειρονακτική εργασία του πατέρα μου και της μητέρας μου... με πολύ κόπο και αγάπη. Με έναν κήπο πολυαγαπημένο...
Δε διαφέρουν πολύ οι ιστορίες των γειτόνων.. είμασταν όλοι μια χαρούμενη κοινότητα που απέναντι στην αδιαφορία του κράτους και των άρχων πήραμε το νόμο στα χέρια μας. Φτωχοί, χωρίς τη δυνατότητα να αγοράσουμε οικόπεδο στην διπλανή εντός σχεδίου περιοχή, παλεύοντας με τα χέρια, τρώγοντας όλοι μαζί, βοηθώντας καθενας μας στην οικοδόμηση του σπιτιού του γείτονα... προσπαθωντας από το 1978 να κάνουμε πράσινο ότι είχα γίνει μαύρο, ξανά και ξανά και ξανά...Και αυτό τότε ήταν απόλυτα σωστό και λογικό γιατί όλη η οικοδόμηση της νέας Ελλάδας στηρίχθηκε στην αλληλεγγύη και την προσωπική πρωτοβουλία (γιατί ας μην κατηγορούμε μόνο την αυθαίρετη δόμηση, ας δούμε και τι καλό προσέφερε, τόσο οικοδομικά, όσο και οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά). Και τα καταφέραμε καλά, καθως τα τελευταία χρόνια η περιοχή είχε γίνει φυσικό καταφύγιο για πολλά ζωάκια που βλέπαμε, αλεπουδες, λαγουδάκια, περδικες, κουκουβαγιες, χελωνες, σαυρες, τα οποία ταΐσαμε και προστατεύαμε...
Οι πυρκαγιές που ζήσαμε είχαν όλες κοινά χαρακτηριστικά: το κομβικό σημείο ήταν οι κορφές των λόφων πίσω από το Λυρειο μοναστήρι (βορειοδυτικά) και καταλύτης οι ισχυροί άνεμοι του Ιουλίου και του Αυγούστου, γνωστοί στην περιοχή από την Αρχαιότητα. Όλοι έτρεμαν στη σκέψη ότι οταν θα έπαιρνε φωτιά εκείνο το σημείο, θα κινδυνεύαμε και από την πρώτη φωτιά είχαν γίνει κάποιες αντιπυρικές ζώνες, οι οποίες όμως δεν αρκούσαν, γιατί οι φλογες εύκολα τις πήδαγαν... τα καλοκαίρια κάναμε περιπολίες, κάποιες από τις οποίες έσωσαν την κατάσταση.
Δυστυχώς κάποιες άλλες πυρκαγιές κατάφεραν να εξαπλωθούν και έτσι καήκαμε: το 1995 στην μεγάλη πυρκαγιά του Διονύσου, το 1998 που σβήναμε από την αυλή με κουβάδες (η βλάστηση δεν είχε ακόμη μεγαλώσει πολύ και δεν κινδύνεψε το σπίτι), το 2005, το 2009, το 2012... κάπου εκει, στις αρχές του 2000 υψώσαμε τα περιμετρικά τείχη και φτιάξαμε αντιπυρική ζώνη γύρω από την αυλή -το ίδιο έκαναν και πολλοί άλλοι γείτονες...
Με αυτή την προπεδια στην πυρκαγιά ως υπόβαθρο, ξεκινησε και η τωρινή, τραγικότερη όλων ιστορία φωτιάς...
Το μεσημέρι της Δευτέρας στις 2.30 κατεβαίνω στην παραλία Μαρικες στη Ραφήνα για μπάνιο, όπου μαθαίνω για τη φωτιά της Κινέτας. Ο ουρανός είναι μαύρος και η θάλασσα ήρεμη μεν, όμως με μια πολύ παράξενη αύρα: Οι Μαρικες είναι η αγαπημένη μου παραλία και όλοι εδώ γνωρίζουν ποσό σπάνιο και τέλειο είναι να την πετύχεις ακυματιστη. Προσωπικά μου δημιουργεί πάντα ένα συναίσθημα ευφορίας και όταν δεν είμαι καλά ψυχολογικά πηγαινω εκει να χαλαρώσω και να συνέλθω. Κολυμπώ πάντα στα βαθιά διασχίζοντας τον κόλπο. Το ίδιο έκανα και το μεσημέρι της Δευτέρα και ενώ χαλάρωνα ανάσκελα στη μέση της διαδρομής νιώθω ένα τρεμούλιασμα στη θάλασσα και συνειδητοποιώ ότι με τραβά με δύναμη προς τα μέσα. Κολυμπώ έντονα και βγαίνω με δυσκολία στην ακτη. Ο άνεμος είναι δυτικός (από το βουνό προς τη θάλασσα) και όπως ξαφνικά ξεκινά, έτσι ξαφνικά αρχίζει και δυναμώνει...
Φτάνω στο σπίτι μας κατά τις 16.00 κάνω ένα μπάνιο και στις 16.30 βγαίνω στη βεράντα. Ο άνεμος έχει δυναμώσει τώρα πολύ και φυσά σε ριππες, ενώ ένα μαύρο σύννεφο φαίνεται να μας κατακλύζει από βορειοδυτικά. Συμβουλεύω τη μητέρα μου έντονα να μην πάει στη θάλασσα (στον Άγιο Αντρέα) και ευτυχώς με ακούει, αν και με θεωρεί υπερβολική... μιλώ με γείτονες στο τηλέφωνο γιατί μυρίζει έντονα καπνός και υπάρχουν στάχτες στον αέρα αλλά καμία είδηση δεν υπάρχει στα ΜΜΕ και το διαδίκτυο και η γενική εντύπωση είναι ότι η στάχτη και ο καπνός προέρχονται από την Κινέτα που όπως λένε στις ειδήσεις, το σύννεφο φτάνει μέχρι την Ανατολική Αττική... νομίζω ότι αυτή η είδηση παραπλάνησε τους περισσότερους στην αρχή...
Και ενώ αυτό συμβαίνει στις 16.55, μαθαίνουμε από το διαδίκτυο για μικρή εστία φωτιας στην Πεντέλη... λίγα λεπτά μετά κάποιοι γείτονες ανεβαίνουμε στην κορυφογραμμή και βλέπουμε τη φωτιά στην πέρα δυτική κορυφογραμμή, ισως δυο χλμ σε ευθεία από το σπίτι μας (μεσολαβεί μια χαράδρα και άλλη μια κορυφή). Συνειδητοποιούμε ότι υπάρχει κίνδυνος αλλά όχι το μέγεθος του καθώς όπως έγραψα, έχουμε όλοι εδώ ήδη ζήσει πολλές φωτιές τις οποίες υπερασπιστήκαμε στις αυλές μας...
Πάρ ολ αυτά ζήτω στη μητέρα μου να πάρει τα δυο σκυλάκια μας και να κατέβει με το αυτοκίνητο της στην πρώτη είσοδο του Νέου Βουτζά περισσότερο ως πρόληψη... στο σπίτι υπάρχουν δυο ακόμη αυτοκίνητα, το δικό μου και της αδελφής μου που λείπει, όποτε ζήτω τη βοήθεια του γείτονα να κατεβάσουμε κάτω το ένα αυτοκίνητο για ασφάλεια και πρόληψη και να πάρω εγώ το άλλο... είμαστε ακόμη αρκετά χαλαροί όλοι εδώ και η φωτογραφία που επισυνάπτω έχει τραβηχτεί στις 17.30 πριν κατεβάσω το πρώτο αυτοκίνητο. Ο γείτονας εντωμεταξύ έχει αφήσει τη γυναίκα του στο σπίτι δίπλα για να οδηγήσει το αυτοκίνητο (δηλαδή δεν αντιλαμβάνεται όπως και όλοι μας το ποσό επικίνδυνη είναι η φάση). Όταν επιστρέφουμε λιγα λεπτά μετά, η γυναίκα είναι σε πανικό και οι φλογες από το απέναντι βουνό έχουν ταξιδέψει δυο χλμ και βρίσκονται στο παραδίπλα οικόπεδο πάνω από εμάς, δλδ στα 50 μέτρα από το σπίτι μας. Η φωτογραφία που ανεβάζω είναι τραβηγμένη στις 17.45 δλδ ένα τέταρτο μετά την πρώτη φωτογραφία!!! Φεύγουμε τρέχοντας, μη προλαβαίνοντας να κλείσουμε ούτε την πόρτα της αυλής. Εγώ έχω πάθει κρίση, πάει το σπίτι..., τρέμω και φτάνοντας στον Νεο Βουτζά προσπαθούν να με ηρεμήσουν...
Μέχρι στιγμής ο πανικός όλων είναι για το δάσος και τα σπίτια στις δυτικες ακρες του οικισμού. Έχουμε όλοι συγκεντρωθεί στην είσοδο του Βουτζά στη λεωφόρο Μαραθωνος που είναι το ασφαλές σημείο, το καταφύγιο, το απυρόβλητο... κάποιοι κάθονται στο καφενείο προσπαθώντας να συνέλθουν...
Στις 18.30, 45 λεπτά μετά την έλευση της φωτιάς στα όρια του οικισμού και σε ευθεία απόσταση 1,2 χλμ, συνειδητοποιούμε με φρίκη ότι η φωτιά έχει μπει στο κέντρο των οικισμων Νέος Βουτζας και Νέος Ποντος και κατεβαίνει προς τον κόμβο όπου βρισκόμαστε!!
Να ενημερώσω ότι αυτό δεν έχει ξανασυμβεί ποτέ!! Ακόμη και στην πρώτη μεγάλη φωτιά του 1978 ακόμη και στις επόμενες ο κόμβος ήταν το απυρόβλητο και καιγοντουσαν πάντα οι άκρες του οικισμού... Η Μαραθωνος, εξαιρετικά φαρδυς δρομος, ήταν για ολους απόλυτα ασφαλης τοπος. Για το λόγο αυτό ο κόσμος κοίταζε πετρωμενος και κανένας δεν έφευγε, νομίζοντας ότι όλο αυτό ήταν ένα όνειρο η μια οφθαλμαπάτη... Γιαυτο και όταν είπα στη μητέρα μου να μπει με τα σκυλάκια στο αυτοκίνητο της και να πάει στη Ραφήνα χωρίς πολλές αντιρρήσεις, τρόμαξα να την πείσω... κανένας άλλος δεν είχε κουνηθεί, έκοβαν βόλτες, έβγαζαν φωτογραφίες με πλήρη άγνοια του κινδύνου. Τελικά η μητέρα έφυγε, και πέντε λεπτά αργότερα κινητοποιηθήκαμε και οι υπόλοιποι με κατεύθυνση το λιμάνι της Ραφηνας η την Νέα Μακρη...
Να σημειωθεί εδώ όσον αφορά την κινητοποίηση των αρχών, της πυροσβεστικής, της αστυνομίας, ελικοπτέρων, αεροπλάνων κλπ, ότι όλα έγιναν τόσο σύντομα που δεν υπήρχε περίπτωση να γίνει κάτι διαφορετικό και καλύτερο από ότι έγινε. Όχι!!! Δεν μας εγκατέλειψαν για χάρη της Κινέτας, ούτε και έλειψε ο συντονισμος, δεν έλειψαν τα οχήματα της πυροσβεστικής, η ρύθμιση της κυκλοφορίας και όλα τα υπόλοιπα, αλλά στο βαθμό που ακόμη ζούσαμε την πρώτη φάση της πυρκαγιάς που είχε διάρκεια μιας ώρας από τη στιγμή που φάνηκε στο βουνό, αλλά που απλωθηκε τόσο αστραπιαία σε ένα πολύ πλατύ μέτωπο, δεν μπορούσαν να γίνουν θαύματα!! Υπήρχαν εκατοντάδες άτομα συγκεντρωμένα και αλλά πολλά στους παράλληλους δρομους δυτικά της Μαραθωνος κοντά στον κόμβο και κάπου 100 αυτοκίνητα, άλλα σταθμευμένα, άλλα να γυρίζουν πάνω-κάτω στην ταραχή... Όπως γνωρίζετε από τα ΜΜΕ πολλοί άνθρωποι σε εκείνους τους παράλληλους δρόμους εγκλωβίστηκαν στα αυτοκίνητα τους γιατί η φωτιά έκαψε δέντρα, κολώνες ΔΕΗ και τα εγκατέλειψαν, κάποιοι δυστυχώς δεν υπήρξαν τυχεροί και κάηκαν μέσα σε αυτά ζωντανοί... στο μεταξύ, καθώς η όλη περιοχή (Νέος Βουτζας, Ραφήνα, Κόκκινο Λιμανάκι, Μάτι) είναι σαν συγκοινωνούντα δοχεία (όλοι έχουμε φίλους σε όλες αυτές τις περιοχές) πολλοί που βρίσκονταν σε μια από αυτές τις περιοχές έτρεχαν να δουν τι γίνεται με το σπίτι τους που ήταν σε μια άλλη γειτονική περιοχή. Υπήρχε δηλαδή ένας μεγάλος φόρτος σε ενδιάμεση κίνηση στους δρόμους εκτός από την μαζική έξοδο που έγινε στις περισσότερες περιπτώσεις τελευταία στιγμή, καθώς οι κάτω περιοχές κοντά στη Μαραθωνος και την παραλία, νόμιζαν οτι είναι ασφαλείς...
Αυτά είχα να πω, τα παραπέρα τα γνωρίζετε από τα ΜΜΕ, εμείς εδώ δεν έχουμε ηλεκτρικό ρεύμα όποτε δε βλέπουμε τηλεόραση, μοιραζόμαστε τις προσωπικές μας αναμνήσεις και βιώματα με αυτά των γειτόνων.
Τελευταία σκηνή, μαύρη μνήμη... κόσμος πολύς με σκυλάκια στην παραλία της Ραφηνας δίπλα στο λιμάνι να βλέπουμε στον ορίζοντα βόρεια τις φλογες, να σκεφτόμαστε ότι το κακό φτάνει στη θάλασσα, στο λιμάνι, να βλέπουμε μέσα από μια μαύρη ομίχλη να έρχονται τα πλοία και να κατεβάζουν κόσμο (ειναι ένα αναπάντητο για εμενα ερώτημα το γιατί δεν τα έστειλαν στο Λαύριο, καθώς με τον κόσμο και τα αυτοκίνητα που κατέφθασαν στο λιμάνι υπήρξε ταλαιπωρία, συνωστισμός και δυσκολευτήκαμε όλοι να απομακρυνθούμε από την περιοχή που περιμετρικά καιγόταν), να ακούμε εκρήξεις... καίγεται ο Αη Νικόλας!!! Όχι!!! Είναι το σπίτι του Καραμανλή και αυτός θα το σώσει... χα!!! τέτοιες κουβέντες... ποσό ειρωνικά ανόητες... ποσό αφελείς... Αυτό που ακόμη δε γνωρίζαμε ήταν όμως το ότι πίσω από τις φλογες στο εκκλησάκι του Αη Νικόλα και στο σπίτι κάποιοι καραμανλη, καίγονταν ζωντανοί άνθρωποι και εξαφανιζόταν από τον χάρτη ολόκληροι οικισμοί..

Ευφροσύνη Τσακιρη, Δρ Αρχιτέκτων Μηχανικος, Πολεοδόμος ΕΜΠ

Αυτό που εγώ έζησα... Μια μαρτυρία για το Μάτι

ΜΙΑ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΤΙ ΑΠΟ ΑΥΤΟΠΤΗ

ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΓΩ ΕΖΗΣΑ ΚΑΙ ΠΩΣ ΕΓΙΝΕ

Επειδή ακούω γύρω μου του κόσμου τις βλακείες και διαβάζω ακόμη μεγαλύτερες από ανθρώπους που ούτε έχουν ιδέα από την περιοχή και κυρίως από την ιδιομορφία που έχει το Μάτι...

Κατ' αρχήν να ξεκαθαρίσουμε ότι το Μάτι ΔΕΝ ΑΝΗΚΕΙ στον Δήμο Ραφήνας, με εξαίρεση ένα πολύ μικρό μέρος του, στην είσοδό του, λίγα μέτρα πιο κάτω από το Κόκκινο Λιμανάκι. Το Μάτι διοικητικά ανήκε πάντα στον Δήμο Νέας Μάκρης (η παραλιακή γραμμή Ζούμπερι, Άγιος Ανδρέας, Μάτι είναι η προέκταση της Νέας Μάκρης), ο οποίος Δήμος Νέας Μάκρης ενώθηκε πλέον με τον Δήμο Μαραθώνα, άρα δηλαδή το Μάτι ανήκει στον Δήμο Μαραθώνα. Κοινώς ο Δήμος Ραφήνας και λόγω του λιμανιού που έχει, φορτώθηκε από μόνος του (και πολύ καλά έκανε φυσικά σε τέτοιες στιγμές), ένα φορτίο που ΔΕΝ του αναλογούσε. Για το τι έκανε ο Δήμαρχος Μαραθώνα και πού βρισκόταν το 24ωρο της μεγάλης πίεσης, ας το αναλογιστούν αυτοί που τον ψήφισαν. Ίσως είχε να φροντίσει ένα νέο μπότοξ, ίσως την βίλα του στην Καλλιτεχνούπολη, ίσως ήταν στην Μύκονο και πού να τρέχει τώρα, πάντως εκεί δεν εμφανίστηκε!

Αυτοί που απορούν με τον εγκλωβισμό τόσων ανθρώπων, το κάνουν από άγνοια για το πώς ήταν διαμορφωμένη η περιοχή. Μιλάμε για μια εντελώς κλεισμένη περιοχή από παντού, με μια μόνο κεντρική αρτηρία, κοντά στην παραλία (αλλά όχι ακριβώς παραλιακή, δεν "βλέπει" θάλασσα ο κεντρικός δρόμος, καθώς είναι χτισμένα η ακτή και τα βράχια της από σπίτια, μαγαζιά, καφετέριες, ταβέρνες κι ένα μεγάλο ξενοδοχείο), μια απίστευτα λοιπόν στενή οδική κεντρική αρτηρία που κινείται παράλληλα με την ακτογραμμή και που στα περισσότερα σημεία της δεν χωρούν δύο αυτοκίνητα να περάσουν και πρέπει να σταματήσει το ένα που πάει, για να περάσει το άλλο που έρχεται, και η μισή διαδρομή αυτής της αρτηρίας είναι στροφές και ταυτόχρονα ανηφόρα ή κατηφόρα, ανάλογα με την κατεύθυνση του καθενός. 

Από εκεί και πέρα, υπάρχει μια κάθετη οδός επίσης στενή, που βγάζει στην λεωφόρο Μαραθώνος και στενάκια πολλά, που ή δεν βγάζουν πουθενά γιατί οδηγούν σε αδιέξοδο ή βγάζουν σε άλλα κάθετα στενάκια, που με την σειρά τους οδηγούν πάλι σε αυτή την κεντρική στενή αρτηρία ή στην κεντρική στενή κάθετη οδό. Και όλα αυτά μέσα σε δέντρα! Στον πανικό δεν έχεις καμία διέξοδο, παρά μόνο να κινηθείς προς την θάλασσα και αυτό έκαναν οι άνθρωποι όταν η φωτιά άρχισε να τους κλείνει από παντού!

Με βάση αυτή την περιγραφή, καταλαβαίνει πλέον κανείς και τον εγκλωβισμό τόσων αυτοκινήτων. ΗΜΟΥΝ ΕΚΕΙ και το έζησα όλο αυτό! Κάναμε μπάνιο δίπλα στον Άγιο Ανδρέα και βλέποντας πλέον ότι η φωτιά έχει ανέβει στην κορυφή του Βουτζά, αποφασίζουμε να φύγουμε. Το σπίτι μου είναι από την άλλη μεριά της Ραφήνας, προς την Αρτέμιδα, όμως είχαν κλείσει ήδη τη λεωφόρο Μαραθώνος. Έπρεπε λοιπόν να διασχίσω το Μάτι για να πάω σπίτι και μπήκα μέσα στο Μάτι για να περάσω από εκεί. 

Φτάνοντας όμως στο ύψος του ξενοδοχείου και βλέποντας το μποτιλιάρισμα που ήδη έχει δημιουργηθεί και όλα αυτά τα αυτοκίνητα μπροστά μου, να μην μπορούν να προχωρήσουν και να έχουν ακινητοποιηθεί, αντιλαμβάνομαι ότι μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα θα έρθουν κι άλλα αυτοκίνητα από πίσω μου και θα εγκλωβίσουν κι εμάς σε μια ακινησία. Έτσι, χωρίς δεύτερη σκέψη έκανα μανούβρα επί τόπου στον στενό αυτό δρόμο, αναστροφή και γύρισα πίσω προς τη Νέα Μάκρη. Μέχρι να κάνω την αναστροφή, ήδη είχαν έρθει άλλα 3-4 αυτοκίνητα από πίσω μου! Ο ένας από αυτούς επίσης του έκοψε και έκανε αναστροφή. Από όλα αυτά τα αυτοκίνητα μόνο 6-7 κάναμε αναστροφή και φύγαμε. Οι υπόλοιποι ήδη είχαν εγκλωβιστεί, δεν μπορούσαν να γυρίσουν! Τι απέγιναν, δεν θέλω να το σκέφτομαι γιατί ανατριχιάζω! 

Και μέχρι να βγω από τον Άγιο Ανδρέα στην κλειστή πλέον Λ. Μαραθώνος (ούτε 3 λεπτά με το αυτοκίνητο) ήδη η φωτιά την είχε διασχίσει και είχε μπει μέσα στο Μάτι! Ήταν μπροστά μου η φωτιά και την έβλεπα! Για τέτοια ταχύτητα μιλάμε!

Τέλος, αυτοί που λένε την εξυπνάδα, γιατί δεν ειδοποιήθηκε ο κόσμος να φύγει, ούτε αντιλαμβάνονται με τι ταχύτητα έφτασε η φωτιά κάτω, ούτε έχουν ιδέα από το Μάτι. Ας ξεκινήσουν σήμερα αυτοί οι εξυπνάκηδες να περάσουν από κάθε σπίτι για να "ειδοποιήσουν" τους ανθρώπους που είναι μέσα, σε ολόκληρη την περιοχή και σε όλα αυτά τα τόσο στενά δρομάκια και στα άλλα που οδηγούν σε αδιέξοδο, οπότε με το που θα φτάνουν στο τέλος σε κάποιο σπίτι, θα γυρνάνε μετά πάλι πίσω (και όλο αυτό με κλειστούς τους δρόμους από αυτοκίνητα) κι αν τελειώσουν του χρόνου το καλοκαίρι την "ειδοποίηση", ας πάνε να το πουν και στους "χαζούς" που δεν σκέφτηκαν να το κάνουν! 

Ακόμη και από την τηλεόραση να το έλεγαν (για όσους έβλεπαν τηλεόραση φυσικά και δεν έκαναν μπάνιο στην θάλασσα ή την βόλτα τους ή δεν έπιναν τον καφέ τους και την μπύρα τους), πάλι ο ίδιος εγκλωβισμός θα γινόταν σε αυτά τα δρομάκια! Δεν υπήρχε διέξοδος! Το "γιατί" χτίστηκε έτσι πριν δεκαετίες αυτή η περιοχή, είναι ένα άλλο θέμα... Αλλά αυτοί που κάποτε έδιναν τις άδειες για να χτιστεί έτσι αυθαίρετα και κλειστοφοβικά το Μάτι, δημιουργώντας αυτή την εφιαλτική ρυμοτομία, έχουν φύγει προ πολλού από τον μάταιο τούτο κόσμο!

Αυτά και καλημέρα σας! Η αλληλεγγύη που δείχνει τόσος κόσμος σε αυτές τις μαύρες ώρες, βγάζει αυτή την καλημέρα από τα χείλη μας!

Dimitris Basilopoulos

από το facebook

Η αισθητική είναι η ηθική του μέλλοντος

Πώς το Μάτι έγινε παγίδα θανάτου – Ένας οικισμός μέσα στα πεύκα δίχως διεξόδους διαφυγής

Όταν η αδηφάγα πύρινη λαίλαπα χίμηξε στο Μάτι το απόγευμα της Δευτέρας 23 Ιουλίου, ισχυροί άνεμοι από 9 έως και 11 μποφόρ δυτικού στεριανού ανέμου την έσπρωχναν με ορμή να κατασπαράξει τα πάντα.

Οι φλόγες κατάπιναν ό,τι συναντούσαν στο διάβα τους «τρέχοντας» με 70 χλμ την ώρα.

Δεν υπήρχε τρόπος να σταματήσει αυτή η συμφορά, κανένα σχέδιο δεν μπορεί να αναχαιτίσει έναν τέτοιο όλεθρο.

«Οι φλόγες πέρασαν πάνω από τα πυροσβεστικά στη Λεωφόρο Μαραθώνος και πυρπόλησαν το Μάτι», λένε οι αυτόπτες μάρτυρες.

Όμως, το μεγάλο κακό που μας βρήκε δεν δικαιολογεί την απώλεια τόσων ανθρώπινων ζωών. Τόσων άδικα χαμένων ζωών.

Τι συνέβη

Εκατοντάδες πολίτες προσπάθησαν με τα αυτοκίνητά τους να εγκαταλείψουν το Μάτι αλλά εγκλωβίστηκαν σε φριχτό μποτιλιάρισμα στους στενούς δρόμους του οικισμού, που ιδρύθηκε ως παραθεριστικός το 1960 και από το 2000 και μετά πυκνοκατοικήθηκε δίχως κανένα σχεδιασμό, δίχως καμία πρόβλεψη για την ασφάλεια.

Αναπτύχθηκε όπως και πολλά άλλα μέρη της Ελλάδας άναρχα, στο «έλα μωρέ», στην «τύχη».

Και δεν αρκεί που χτίστηκε στην «τύχη» και μέσα στα πεύκα, δεν είχε ούτε διεξόδους διαφυγής. Έτσι όταν ήρθε η φωτιά έγινε παγίδα θανάτου.

Έγινε παγίδα θανάτου διότι δεν μπορούσε να εκκενωθεί.

Καθώς ολόγυρα των απελπισμένων ανθρώπων υψωνόταν η κόλαση, με τα πεύκα ως εξαιρετικά εύφλεκτα να «αρπάζουν» με μιας ως δαδιά, με ολόκληρα σπίτια να γίνονται στάχτη μέσα σε λίγα λεπτά και τα μπλοκαρισμένα αυτοκίνητα να αναφλέγονται -μαρτυρίες αναφέρουν ότι τα καύσιμα στα ντεπόζιτα ανατινάζονταν- επικράτησε πανικός.

Αλλόφρονες κάτοικοι έφευγαν από τα σπίτια τους, οι οδηγοί εγκατέλειπαν τα μποτιλιαρισμένα αυτοκίνητά τους και όλο αυτό το πλήθος κατευθύνθηκε τρέχοντας προς την ακτή, δηλαδή προς τη μόνη διέξοδο που τους είχε απομείνει για να γλιτώσουν τον φριχτό θάνατο στις φλόγες.

Ποια ακτή;

Στο Μάτι οι ακτές δεν είναι από παντού ελεύθερα προσβάσιμες.

Ξενοδοχεία και σπίτια τις κλείνουν με μάνδρες. Είναι η «ανάπτυξη» που είχαν ως πρότυπο το 1960. Να μην υπάρχει ελεύθερη πρόσβαση στις ακτές.

Και έτσι, από τη μία στιγμή στην άλλη, εκατοντάδες συνάνθρωποί μας βρέθηκαν να δίνουν αγώνα για τις ζωές τους, των παιδιών τους, των αγαπημένων τους προσώπων, πηδώντας πάνω από φράχτες, τρέχοντας μέσα από ακάλυπτους χώρους και κήπους για να φτάσουν στη θάλασσα.

Αλλά η πρόσβαση στη θάλασσα ήταν εξαρχής «φραγμένη».

Ποια θάλασσα;

Κάτι μικροί κόλποι και βράχια. Που κι αυτοί δεν συνεχίζουν ως κάποια ενιαία παραλία αδιάκοπα κατά μήκος της ακτής, ώστε να μπορούσαν οι άνθρωποι να κινηθούν παραλιακά πεζή ώστε να απομακρύνονταν, επειδή υπάρχουν βράχια και κτίσματα που έχουν οικοδομηθεί στην κυριολεξία μέσα στη θάλασσα και διακόπτουν την όποια παραλία.

Για αυτό και ο εφιάλτης δεν είχε τελειώσει για όσους έφτασαν και μπήκαν στο νερό.

Ο μόνος τρόπος για να σωθούν ήταν να τους πάρουν με βάρκες.

Την ίδια ώρα το «θερμικό φορτίο» που κατέβαινε από τον οικισμό τους ανάγκαζε να χώνουν τα κεφάλια τους μέσα στο νερό για να μην πάρουν φωτιά και οι ίδιοι.

Πυρομένες λαμαρίνες από αυτοκίνητα και κατασκευές εκτοξεύονταν και τους βομβάρδιζαν. Πραγματική εμπόλεμη ζώνη.

Βάρκες και σκάφη εθελοντών, που συντονίζονταν από το Λιμενικό, έσπευσαν ήδη από τις 18.00 να περισυλλέξουν τους πυρόπληκτους.

Όμως οι βάρκες και τα σκάφη δεν μπορούσαν να πλησιάσουν στα ρηχά.

Είτε γιατί δεν υπάρχουν παραλίες αλλά βράχια, είτε γιατί -ακόμα χειρότερο- τους βαρκάρηδες «έκαιγε» η φωτιά.

Τα φλεγόμενα 9 μποφόρ είχαν «ανάψει» την ατμόσφαιρα, το λεγόμενο «θερμικό φορτίο» και δεν άφηναν τους βαρκάρηδες να πλησιάσουν πιο κοντά από 50 μέτρα από την ακτή.

Οι ταλαιπωρημένοι και φοβισμένοι πολίτες, πολλοί με εγκαύματα, έπρεπε να βουτήξουν στη θάλασσα και να κολυμπήσουν προς τις λέμβους.

Τραυματίες, γέροι, παιδιά, γυναίκες, έπεφταν στη θάλασσα για να δώσουν έναν τελευταίο αγώνα με τα κύματα πριν διασωθούν από τις βάρκες που τους περίμεναν.

Γονείς με καμένες σάρκες κολυμπούσαν κρατώντας τα παιδιά τους. Να σώσουν τα παιδιά τους.

Η ευθύνη

Λέγεται στα τηλεοπτικά κανάλια ότι «το Μάτι δεν υπάρχει πια». Αλήθεια είναι.

Αλλά υπάρχει μια ακόμα μεγαλύτερη αλήθεια: «Το Μάτι όπως φτιάχτηκε, όπως οικοδομήθηκε, δεν έπρεπε ποτέ να υπάρξει».

Ήταν εξ αρχής ένα λάθος, ένας οικισμός που ξεκίνησε ως παραθεριστικός το 1960, με τα ανύπαρκτα στάνταρ των τότε ελληνικών καθεστώτων και μετά το 2000 πυκνοκατοικήθηκε.

Όλα αυτά τα χρόνια κανείς δεν σκέφτηκε το εξής: Εάν αρπάξει φωτιά αυτός εδώ ο τόπος, ο ανάμεσα στα πεύκα, ο δίχως διεξόδους διαφυγής, τι θα κάνουμε;

Και ναι, οι πρώτοι που έπρεπε να το σκεφτούν ήταν οι δήμαρχοί του.

Αυτοί που ζούνε στον τόπο και τον γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα.

Προφανώς και εκ του τραγικού αποτελέσματος κανείς τους ουδέποτε αναρωτήθηκε τι θα γινόταν εάν άρπαζε φωτιά το Μάτι.

Ή, για να είμαστε ακριβείς, εάν μια ημέρα έφτανε η φωτιά μέσα στο Μάτι. Γιατί η περιοχή έχει γνωρίσει πολλές φωτιές. Μία όμως στάθηκε η μοιραία.

Η περιοχή της Νέας Μάκρης έχει ζήσει πολλές φωτιές στο παρελθόν και το αυτονόητο θα ήταν να είχαν προνοήσει. Δεν το έκαναν. Ούτε κάποιο σχέδιο είχαν.

Πεύκο το «καταραμένο δένδρο»

Οι αρχαίοι Ρωμαίοι έλεγαν το πεύκο «καταραμένο δένδρο» και δεν το επέτρεπαν μέσα στις πόλεις.

Γιατί γνώριζαν ότι το πεύκο είναι δαδί. Είναι εμπρηστικός μηχανισμός, είναι εγγύηση ότι μια ημέρα θα μας κάψει.

Πώς εμείς οι νεοέλληνες πειστήκαμε ότι είναι ασφαλές να ζούμε ανάμεσα στα πεύκα, είναι πραγματικά απορίας άξιον.

Όχι ξανά άλλα «Μάτια»

Σήμερα θρηνούμε δεκάδες νεκρούς. Αδικοχαμένους ανθρώπους.

Αφού καταλαγιάσει ο θρήνος, η εθνική οδύνη για το κακό που μας βρήκε, έχουμε μια υποχρέωση. Να μην υπάρξουν άλλα «Μάτια». Ούτε στην Αττική, ούτε πουθενά αλλού στον τόπο μας.

Να μην υπάρξουν ποτέ ξανά τέτοιες παγίδες θανάτου.

Σε ό,τι αφορά και τα άλλα θέρετρα που υπάρχουν σαν το Μάτι, όσα δηλαδή «αναπτύχθηκαν» έτσι τις «χρυσές» δεκαετίες του 60 και στα χρόνια της Χούντας, οφείλουμε να τα γκρεμίσουμε και να τα φτιάξουμε ξανά.

Η μαρτυρία του ιδιοκτήτη του σπιτιού που βρέθηκαν οι 26 αγκαλιασμένοι νεκροί

Συγκλονίζουν τα όσα είπε ο ιδιοκτήτης του σπιτιού στο Μάτι, στο οποίο βρέθηκαν 26 σοροί θυμάτων της πυρκαγιάς, ανθρώπων που ξεψύχησαν αγκαλιασμένοι.

«Μπήκαν οι άνθρωποι στο σπίτι, δεν μπόρεσαν να δουν την πόρτα για να κατέβουν στην παραλία και αυτοί είναι που βρέθηκαν αγκαλιασμένοι.

»Ο κόσμος που κάηκε μέσα στο σπίτι μου, κάηκε γιατί δεν υπάρχει ένα σχέδιο από που να φύγουν σε ανάλογη περίπτωση», είπε μιλώντας στον Realfm, ο κ. Φράγκος.

«Το σπίτι μου έχει πρόσβαση στην παραλία με σκάλες, κάποια κοπέλα προσπάθησε να πηδήξει από τον γκρεμό και τη χάσαμε», πρόσθεσε.

Όπως είπε μάλιστα, «οι πρώτοι 25 άνθρωποι που είμαστε μαζεμένοι και συντεταγμένοι, σώθηκαν όλοι.

»Οι επόμενοι που ήρθαν και από τον καπνό δεν είδαν την πόρτα, αυτοί είναι που βρέθηκαν αγκαλιασμένοι, κάηκαν όλοι».

«Όλος αυτός ο κόσμος που κάηκε ήταν γιατί δεν υπάρχει ένα σχέδιο σε περίπτωση ανάλογη, από πού θα φύγουν».

Σοκαριστική όμως είναι και η μαρτυρία του κ. Ποταμιάνου, στον οποίο ανήκει το διπλανό οικόπεδο:

«Δυστυχώς δεν υπάρχει άλλη πρόσβαση στην παραλία εκτός από σπίτι του κ. Φράγκου. Ήταν φρίκη.

»Άκουγα τις φωνές των ανθρώπων να καίγονται και λέω κάποιος να μου κλείσει τα αυτιά», δήλωσε ο κ. Ποταμιάνος

«Τα περισσότερα σπίτια έχουν πρόσβαση στην παραλία αλλά είναι κλειστές οι μάντρες», πρόσθεσε.

Ήταν κλειστές οι μάνδρες. Ο δήμαρχος της περιοχής πρέπει να είναι έτοιμος να δώσει λόγο για αυτό το έγκλημα. Και θα δώσει.

Δείτε σε χάρτη τους δρόμους παγίδες στο Μάτι, δηλαδή τους δρόμους αδιέξοδα:

Το Μάτι έχει μόνο ένα δρόμο που βγαίνει στη Λεωφόρο Μαραθώνος. Αυτός ο δρόμος «έκλεισε» από μποτιλιάρισμα και μετά από τη φωτιά που κατέβαινε. Οι συμπολίτες μας δεν είχαν καμία διαφυγή και στράφηκαν στη θάλασσα. Η πρόσβαση όμως στη θάλασσα είναι κλειστή με μάνδρες. Στον λαβύρινθο του Ματιού, τα τέσσερα κίτρινα βέλη δείχνουν τους δρόμους αδιέξοδα. Φανταστείτε το χάος, την αγωνία, με εκατοντάδες ανθρώπους να τρέχουν να ξεφύγουν και να πέφτουν σε αδιέξοδα. Μόνο οι ντόπιοι ήξεραν από που να πάνε. Όλο αυτό το χάος σε μια αυθαίρετη περιοχή που ήθελε να παριστάνει το τουριστικό θέρετρο.

Δείτε το «Μάτι» στον χάρτη της Google, όπως ήταν, για να καταλάβετε:

Δείτε το πριν και το μετά στο στενό δρομάκι

Στέφανος Μυτιληναίος TRIBUNE

Φυσικές καταστροφές ή ηλιθιότητα των αναπτυξιακών επιλογών μας.

@Margarita Karavasili
Κάθε φυσική καταστροφή στον τόπο μας εκτός από τις τραγικές συνέπειες που έχει στο περιβάλλον, στην κοινωνία και στην οικονομία, αναδεικνύει ή καλύτερα ξεσκεπάζει την ηλιθιότητα των αναπτυξιακών επιλογών μας. Αυτή τη φορά, αυτή η πυρκαγιά στην ανατολική Αττική ξεσκεπάζει το παζλ διαχρονικών ατομικών και συλλογικών ευθυνών. Κάποτε κατά την δεκαετία του '90 είχα στην ευθύνη μου την εκπόνηση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Δήμου Νέας Μάκρης, στον οποίο ανήκει διοικητικά και η πληγείσα περιοχή στο Μάτι. Το μεγαλύτερο ποσοστό του Δήμου δεν μπορούσε να ενταχθεί στο σχέδιο πόλης λόγω του δασικού της χαρακτήρα και μη οριοθετημένη ρεμάτων. Ειχα τότε δεχτεί τεράστιες πιέσεις και απειλές για να συμπεριλάβω στο σχέδιο και τους δασικούς θύλακες, μεταξύ των οποίων και της περιοχής στο Μάτι κάτι που προφανώς δεν έκανα. Θυμάμαι ότι το ΓΠΣ Ν. Μάκρης εγκρίθηκε από το ΣτΕ μετά επαίνων... Σήμερα αναρωτιέμαι πόσες τροποποιήσεις του ΓΠΣ έγιναν έκτοτε... αν και πότε εντάχθηκε στο σχέδιο το Μάτι. Και αν έχει ενταχθεί άραγε με ποιες προϋποθέσεις και ποιες θυσίες έγινε...
Σήμερα αναρωτιέμαι πως χρησιμοποιήθηκαν οι διάφοροι νόμοι περί τακτοποίησης ή και νομιμοποίησης αυθαίρετων σε περιοχές σαν το Μάτι όπου, εκτός των άλλων,  δεν έχει υλοποιηθεί πολεοδομικός σχεδιασμός ακόμη κι αν υπάρχει καθώς πράξεις εφαρμογής σπάνια έχουν προχωρήσει και εγκριθεί.
Αναρωτιέμαι σήμερα γιατί σωπαίνουμε τελικά όταν αυθαίρετες κατοικίες και παντός είδους κατασκευές κτίζονται πάνω στο κύμα και αποκόπτουν την επικοινωνία με την ακτή...Γιατί σωπαίνουμε όταν κάθε καλοκαίρι βιώνουμε την ασυνειδησια όλων αυτών των αυθαιρετουχων, αλλά και των παραθεριστών που φράζουν με τα αυτοκίνητα τους τις διεξόδους προς τις παραλίες και όχι μόνο...
.
Και όπως έγραψε η φίλη μου η Λένα Λεμπέση
.
"Αυτή είναι όμως η συζήτηση. Θέλουμε οικισμούς στο δάσος? Αν ναι τότε ας αφήσουμε μεγάλους δρόμους, ας καθαρίζουμε τους ακαλύπτου και ας έχουμε δεξαμενες νερού"... Δες τους χάρτες αναδάσωσης στο  ΦΕΚ/83/Δ/86. Μεγάλο τμήμα της περιοχής είναι αναδασωτέο"...
.
Χθες χάθηκαν ανθρώπινες ζωές γιατί η πρόσβαση προς τη θάλασσα είχε αποκοπεί, γιατί δεν υπήρχαν δρόμοι για να απομακρυνθούν οι κάτοικοι με τα αυτοκίνητα τους... Γιατί κάποιες κατοικίες δεν τηρούσαν ούτε τους στοιχειώδεις κανόνες ασφαλείας...

Λυπάμαι... Θυμώνω... Κάποιοι αηωνιστηκαμε για να μπεί μία τάξη στον τόπο αυτό με βάση την τέχνη και την επιστήμη και επιπλέον με προσωπικό κόστος... Τίποτα δεν καταφέραμε... Το μόνο κριτήριο που επικράτησε ήταν το βολεμα μιας άνευ ορίων ανάπτυξης και της ικανοποίησης της εκλογικής πελατείας... Λυπάμαι. Πονάω. Θυμώνω... Θαρρώ ότι πιά τίποτα δεν απομένει να πούμε ή να κάνουμε. Ίσως μόνο μία αγκαλιά στον συνάνθρωπο που υποφέρει κι ας είναι κι αυτός μέρος του προβλήματος!!!

Από το facebook

Μια ζωντανή μαρτυρία από τον τόπο της τραγωδίας

Nikos Karampou

Πιάνω βάρδια στη Ραφήνα 2 το μεσημέρι και μαθαίνω ότι καίγεται η Κινετα. Κοιτάζω ψηλά και βλέπω την κάπνα η οποία είχε φτάσει πάνω από το λιμάνι. Μόλις φεύγει το Μαρμαριωτικο, μου λέει ένας καβοδετης μετά από μια ώρα ότι πρέπει να καίγεται και η Πεντέλη. Δεν περνάνε 10 λεπτά και βλέπω και από τη μεριά του Μαραθώνα καπνό. Μέσα σε μισή ώρα δεν βλέπαμε απέναντι την Εύβοια. Ξαφνικά ο καπνός έγινε τόσο έντονος που μύριζε η ατμόσφαιρα και κατάλαβα ότι πλησιάζει. Σε μισή ώρα μέσα καιγόταν οι γύρω περιοχές της Ραφήνας και αμέσως πήραμε τα σκάφη να πάμε στις παραλίες να σωσουμε κόσμο. Την ώρα που ξεκινάμε από την κάπνα δεν είχαμε ορατότητα στα 10 μέτρα, περνάμε το λιμενικό μας καταφύγιο και στο μισό μίλι δεν μπορούσαμε από τον καπνό να πλησιάσουμε, δεν βλέπαμε που είναι η στεριά. Ήταν ακριβώς σκηνικό όπως όταν γίνεται είσοδος ομάδων στο γήπεδο και είσαι στο πέταλο. Ακριβώς! Δεν μπορούσαμε και τα 15 σκάφη να πλησιάσουμε. Ούτε εμείς ούτε οι ιδιώτες που ήρθαν με τα σκάφη τους να βοηθήσουν. Γυρνάμε πίσω και βλέπουμε να καίγεται το λιμάνι. Παντού φλόγες, ορατότητα μηδέν, δεν έβλεπα το φυλάκιο της εισόδου από την προβλήτα. Μου λυποθυμουσε κόσμος από τις αναθυμιάσεις και δεν ήξερα ποιον να πρωτοπιασω. Νυχτώνει σε λίγο και μπαίνω στο καΐκι ΑΡΜΕΝΙΣΤΗΣ μαζί με δύο καταπληκτικους Αιγυπτίους ψαράδες. Πάμε στο Μάτι να δώσουμε κόσμο. Μέσα στη νύχτα με τους φακούς να ουρλιάζουμε μήπως βρούμε κανένα. Ξάφνου βλέπουμε σινιάλα από διάφορες ακτές και ουρλιαχτά σε βοήθεια. Καιγόταν μέχρι και η άμμος, σπίτια, δένδρα, αυτοκίνητα, φορτηγά. Πλησιάζουμε και φορτώνουμε κόσμο με χίλια ζόρια αφού ήταν γεμάτο ξέρες το μέρος και δεν μπορούσαμε να πλησιάσουμε. Κλάματα ο κόσμος, ουρλιαχτά "καιγόμαστε σας παρακαλώ θα σας δώσω όλη την περιουσία μου",ο ένας, "σας παρακαλώ ψάχνω τα δύο μωρά μου και τη γυναίκα μου" ο άλλος. Μνήμες μικρασιατικης καταστροφής. Ίδιες κουβέντες, ίδιες λέξεις, ίδιες αγωνίες. Μετά στο λιμάνι να έρχονται οι συνάδελφοι με τα σκάφη κάθε ένα λεπτό με κόσμο. Στην προβλήτα άλλοι αγκαλιαζονταν, άλλοι φώναζαν επίθετα δικών τους, αλλοι έβγαιναν καμμένοι στο σώμα, στο πρόσωπο, άλλοι ούρλιαζαν για την περιουσία τους. Ξέρετε κάτι; Δεν έχω γράψει δημόσια ποτέ για τη δουλειά μου. Η μάλλον όταν πήγα και βοηθούσα πρόσφυγες στον Πειραιά κάτι είχα γράψει. Όμως σήμερα σώσαμε τόσο κόσμο, τόσο κόσμο που6θα πέθαινε 100%.Θελω να πω ένα τεράστιο ευχαριστώ στους συναδέλφους μου και στους Αιγυπτίους ψαράδες. Σήμερα ένιωσα ακόμα μια φορά ότι αξίζει τον κόπο να κάνεις αυτή τη δουλειά. Λυπάμαι όμως που 8 ένας εκ των νεκρών ήταν ο Πάτερ Σπυρος από τον Άγιο Νικόλα Χαλανδρίου. Καλό παράδεισο παπά Σπύρο.... Α και κάτι άλλο. Δεν νομίζω να υπάρχει άνθρωπος που πιστεύει ότι η φωτιά μπήκε για να κάνουν οικόπεδα τα δάση. Αυτοί οι εμπρισμοι είναι διαφορετικοι.... Από αλλού. Καλή δύναμη και μην αναρωτιέστε τι θα γίνει τώρα.Θα ξαναφτιαξουμε την καμμένη γη, θανξαναφυτεψουμε, θα ξαναχτισουμε. Τι είπε ο Χριστός; Δέκα φορές θα πέσεις δέκα θα ξανά σηκωθείς. Δεν υπάρχει άλλη λύση.... Αλλά και άλλη υπομονή... Αυτό κρατήστε το...

από το facebook

O δρόμος πέρα από τις Πρέσπες

Η Συμφωνία των Πρεσπών, ιστορική και εξαιρετικά θετική εντός ενός πλαισίου συμβιβασμού, αποδεικνύει περίτρανα τη σημασία της πολιτικής ηγεσίας και πρωτοβουλίας, της πολιτικής ευθύνης (κυβέρνησης και αντιπολίτευσης) και της ιδιαίτερης σημασίας εκείνων των πρωτοβουλιών που πραγματικά ξεκινούν από τα εμπλεκόμενα μέρη.

Ο Brailsford στο ιστορικό του βιβλίο του 1905 για τη Μακεδονία γράφει: «Δεν υπάρχει περιοχή πάνω στη Γη που η εθνική ιδέα να προκάλεσε τόσο όλεθρο ή να ξεσήκωσε τόση λαγνεία για εξουσία, όσο στη Μακεδονία. Δηλητηριάζει και κοσμοποιεί τη θρησκεία. Εξαγνίζει τη δολοφονία, δικαιολογεί τη βία... Στο όνομά της οι λαοί έπραξαν μεγάλα κατορθώματα που η ελευθερία θα έπρεπε να τα είχε εμπνεύσει, αλλά διέπραξαν εγκλήματα και αδικίες τόσο κολοσσιαίες που μόνο μια ιδέα θα μπορούσε να τα είχε παρακινήσει.

Η μιζέρια δέκα αιώνων ήταν έργο της και το πρόσωπο των Βαλκανίων σήμερα (το 1905), αυλακωμένο από μίση, ροζιασμένο από τη σκληρότητα, καταθλιπτικό από τα διαρκή βάσανα, αποτελεί την εικόνα και το μνημείο της... Αναρωτιέται κανείς τι μέλλον ειρήνης και κοινής εργασίας μπορεί να υπάρξει ενόσω η κατάρα αυτής της εθνικής ιδέας θα συνεχίσει να διδάσκει τους ανθρώπους ότι το κρίσιμο γεγονός στη ζωή τους είναι η παράδοση, η μνήμη ή η συνήθεια της γλώσσας που τους διαχωρίζει από όλους τους άλλους».

Πάνω από έναν αιώνα μετά πολλά στοιχεία που αναφέρει ο Brailsford είναι ακόμα υπαρκτά στην περιοχή. Παρά τις παγκόσμιες και ευρωπαικές εξελίξεις, οι εθνικισμοί, οι αλυτρωτισμοί, η πατριδοκαπηλία, η άγνοια της Ιστορίας, ριζωμένες στο λαϊκό και εθνικό αφήγημα των «δικαίων του έθνους», της φαντασιακής ανωτερότητας, των «ιστορικών αδικιών και παγκόσμιων συνωμοσιών», δημιουργούν ένα πλέγμα αντίληψης της θέσης της κάθε εθνότητας, που είναι λανθάνον και επικίνδυνο.

Απασχολημένοι να ενδοσκοπούν στις δικές τους οπτικές της Ιστορίας και των μεγαλοϊδεατικών φαντασιώσεων, αποδομούν τις ιστορικές στιγμές των άλλων λαών, τους οποίους προσεγγίζουν ανταγωνιστικά, αν όχι εχθρικά. Πολλά τα παραδείγματα και χαρακτηριστική η τάση όλοι να θεωρούν τους δικούς τους απελευθερωτικούς αγώνες «ηρωικούς» και των γειτόνων «επεκτατικούς, μέρος μιας συνωμοσίας από ξένα κέντρα».

Σε αυτό το περιφερειακό πλαίσιο όπου η ιστορική έλλειψη εμπιστοσύνης και οι συγκρούσεις υπερτερούν των συνεργασιακών θεωρήσεων και πολιτικών, ερχεται η στιγμή που υπάρχει η ιστορική ανάγκη αυτά να ξεπεραστούν. Η περιοχή έχει αποδείξει ότι μπορεί να ξεπεράσει συγκρούσεις αιώνων. Η ελληνο-βουλγαρική συνεργασία σήμερα είναι ένα τέτοιο δείγμα, πολύ χαρακτηριστικότερο της πολυδιαφημιζόμενης αντίστοιχης γερμανο-γαλλικής.

Βέβαια είναι δύσκολο σήμερα σε ένα διεθνές περιβάλλον εύθραυστο να υπάρξουν οι πρωτοβουλίες εκείνες που θα χτίσουν γέφυρες συνεννόησης και που θα ενδυναμώσουν τις προοπτικές ειρηνικής συνύπαρξης και ανάπτυξης.

Η «Διεθνής του Εθνικισμού» αλληλοτρέφεται και αλληλοβοηθάται με τη ρητορική και τις πράξεις μισαλλοδοξίας και βίας. Η άνοδος των ακροδεξιών δυνάμεων σε μια χώρα αναπτύσσει αντίστοιχα ακροδεξιά αντανακλαστικά και εθνικιστική πολιτική προσέγγιση και σε κάθε γειτονική χώρα, δημιουργώντας ένα επικίνδυνο σκηνικό σύγκρουσης.

Αυτή η σύγκρουση είναι ουσιαστικά ο λόγος ύπαρξης της εθνικιστικής Ακροδεξιάς, αλλά και η αιτία της τελικής ήττας της μέσα όμως από μια καταστροφική πορεία σύγκρουσης. Το ζητούμενο για όλους μας είναι η ήττα της να είναι αποτέλεσμα μιας προληπτικής στρατηγικής, μέσω της ανάπτυξης σε κάθε χώρα ενός κοινωνικού και εκπαιδευτικού πλαισίου που θα μαθαίνει τους πολίτες να κατανοούν και να συνεργάζονται με τον γείτονά τους, διατηρώντας την ίδια στιγμή τη δική τους ταυτότητα.

Η Συμφωνία των Πρεσπών, ιστορική και εξαιρετικά θετική εντός ενός πλαισίου συμβιβασμού, αποδεικνύει περίτρανα τη σημασία της πολιτικής ηγεσίας και πρωτοβουλίας, της πολιτικής ευθύνης (κυβέρνησης και αντιπολίτευσης) και της ιδιαίτερης σημασίας εκείνων των πρωτοβουλιών που πραγματικά ξεκινούν από τα εμπλεκόμενα μέρη.

Η Συμφωνία των Πρεσπών δεν είναι αυτό που θα επιθυμούσε καμία από τις δύο πλευρές γιατί είναι ένας συμβιβασμός και σαν τέτοιος προσπαθεί να βρει τους κοινούς τόπους με αμοιβαίες υποχωρήσεις. Οι ευαισθησίες και ο υγιής πατριωτισμός και των δύο λαών όχι απλώς πρέπει να είναι στοιχεία απολύτως σεβαστά, αλλά και να ξεπερνούν τα σύνορα και να αντιλαμβάνονται τις ευαισθησίες και τον πατριωτισμό του άλλου.

Η με μανία καταδίκη της Συμφωνίας (και ουσιαστικά κάθε συμφωνίας) από την εθνικιστική και λαϊκιστική αντιπολίτευση και στις δύο χώρες καταδεικνύει ουσιαστικά και την ιστορική της σημασία, τόσο διπλωματικά όσο και πολιτικά. Η Συμφωνία διπλωματικά υπογραμμίζει την ανάγκη εξομάλυνσης των διμερών και περιφερειακών σχέσεων, απελευθερώνει και τις δύο χώρες από μια ιδιότυπη απομόνωση, ενισχύει το πλαίσιο συνεργασίας σε περιφερειακό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Πολιτικά είναι μια νίκη απέναντι στον εθνικισμό και τον λαϊκισμό και ιδιαίτερα απέναντι στις ακροδεξιές δυνάμεις, που τρέφονται από διαμάχες οι οποίες βασίζονται σε ευαίσθητα θέματα ταυτότητας. Δεν είναι τυχαίο ότι, πέραν των εγχώριων πατριδοκάπηλων, ομοϊδεάτες τους πολιτικοί στο εξωτερικό έστερξαν να καταδικάσουν τη δυνατότητα συμφωνίας, ενώ μόνο ελάχιστες χώρες, για ίδιον και μόνο όφελος, την καταδίκασαν (Τουρκία, Ρωσία, πρωθυπουργός Ουγγαρίας).

Εδώ θα πρέπει να αναφερθεί και η σιωπή προσωπικοτήτων που, ενώ θεωρούν τη Συμφωνία πολύ θετικό βήμα, δημοσίως σιωπούν για μικροπολιτικούς λόγους. Αντίθετα, ο διεθνής Τύπος, όπως και οι πάνω από 140 χώρες που έχουν αναγνωρίσει τη χώρα με τη συνταγματική της ονομασία, την καλωσόρισαν ως βήμα προόδου, όντας έτοιμες να χρησιμοποιήσουν τη νέα ονομασία.

Η πορεία ολοκλήρωσης της Συμφωνίας είναι δύσκολη, καθόλου δεδομένη, αλλά και τόσο σημαντική που πρέπει να ενδυναμωθεί με συγκεκριμένες διμερείς ή περιφερειακές πρωτοβουλίες. Είναι πασιφανή τα άμεσα πρακτικά θετικά αποτελέσματα της Συμφωνίας και της πλήρους ομαλοποίησης των διμερών σχέσεων, μέσω των κοινών έργων και προγραμμάτων υποδομών και επιχειρηματικής συνεργασίας, σε τομείς όπου υπάρχουν εξαιρετικές δυνατότητες, όπως ο διασυνοριακός τουρισμός, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι τοπικοί αναπτυξιακοί φορείς, οι μεταφορές κ.λπ.

Επιπρόσθετα η ανάπτυξη δικτύων συνεργασίας στην εκπαίδευση και στα Πανεπιστήμια, μεταξύ δημοσιογράφων και μεταξύ επιμελητηρίων, για την προστασία του περιβάλλοντος, είναι μόνο μερικά από αυτά που μπορούν να ενεργοποιηθούν. Τα σχολικά εγχειρίδια, που πολύ σωστά συμπεριλαμβάνονται στη Συμφωνία, έχουν να προσφέρουν σημαντικά σε μια γενικότερη πορεία επαναπροσέγγισης και συμφιλίωσης. Η αδρανής Μικρο-Περιφέρεια Πρεσπών και Αχρίδας θα μπορούσε να αποτελέσει ένα δίκτυο συνεργασίας μεταξύ των τριών χωρών σε όλους τους παραπάνω τομείς.

Η Συμφωνία των Πρεσπών είναι η αρχή μιας δύσκολης πορείας που θα φέρει πιο κοντά τις χώρες και τους λαούς της περιοχής, σε μια χρονική στιγμή που η αποδόμηση της Ευρώπης και η επικίνδυνη επιστροφή στα έθνη-κράτη και τους εθνικισμούς δεν είναι μακρινό σενάριο. Με θάρρος και τόλμη πρέπει να συνεχιστεί αυτή η διαδικασία συνεργασίας, όχι μόνο μεταξύ των γειτόνων, αλλά και αμοιβαίας αυτοκριτικής και συμφιλίωσης με τα πολλά λάθη που έκαναν οι χώρες της περιοχής για πολλές δεκαετίες.

Σε περιφερειακό επίπεδο το ζητούμενο είναι η βαλκανική συνεργασία να δημιουργήσει, μέσα από αμοιβαία αναπτυξιακά οφέλη, τη διασύνδεση εκείνη που θα ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο έντασης και ανάφλεξης, πυροδοτούμενης είτε από περιφερειακές είτε διεθνείς αντιπαλότητες, μιας και η ειρήνη και οι ευρωπαϊκές δομές, όπως τις γνωρίζουμε σήμερα, δεν είναι δεδομένες στο μέλλον.

Λάμπης Κοντονής

* Ο Λάμπης Κοντονής είναι πολιτικός σύμβουλος στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Εχει εργαστεί στο παρελθόν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στον ΟΑΣΕ και στο Σύμφωνο Σταθερότητας ΝΑ Ευρώπης

πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Ομιλία Υπουργού Εξωτερικών, Ν. Κοτζιά, στην επιστημονική ημερίδα με θέμα τις νομικές πτυχές της Συμφωνίας των Πρεσπών (ΥΠΕΞ, 19.07.2018)

Θα ήθελα να ευχαριστήσω καταρχάς το Επιστημονικό Συμβούλιο, όλους τους ομιλητές και να υπογραμμίσω τον δημοκρατικό χαρακτήρα που είχε αυτή η συζήτηση υπό τη συγκεκριμένη ηγεσία του Υπουργείου Εξωτερικών. Κλήθηκαν οι πιο διαφορετικές γνώμες ισότιμα -με πάθος ή χωρίς πάθος- να τοποθετηθούν στα ζητήματα που είχαμε μπροστά μας.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω πάρα πολύ τους καθηγητές Ιστορίας που ανέδειξαν την ιστορικότητα της διαμάχης ανάμεσα στη Βουλγαρία, στους Σέρβους και τη Γιουγκοσλαβία για τον προσδιορισμό του χώρου αυτού που είναι σήμερα η πΓΔΜ, για τα χαρακτηριστικά του πληθυσμού που μένει εκεί. Είναι κάτι που δεν έχω καταλάβει από πολλούς επικριτές της συμφωνίας: θα προτιμούσαν να λέγονται όλοι μαζί Αλβανοί; Να ξαναεπιστρέψουν στη Γιουγκοσλαβία όλοι μαζί; Να αυτοπροσδιοριστούν ως Βούλγαροι όλοι μαζί; Μήπως μας συμφέρει που θέλουν να μην ανήκουν σε κανέναν από αυτούς τους χώρους; Δεν έχω αντιληφθεί ακόμα.

Ευχαριστώ επίσης όλους τους νομικούς που από διάφορες σκοπιές της νομικής επιστήμης μας φώτισαν πάρα πολλά ζητήματα όσον αφορά ένα κείμενο που είναι κείμενο διεθνών σχέσεων.

Να μου επιτραπεί όμως να σημειώσω ότι δεν θεωρώ επιστημονικά έντιμο -και την υπογραμμίζω τη λέξη και ας είναι λίγο αυστηρή- το να εμφανίζεται ότι υπάρχει μια ασυνέχεια στην ελληνική πολιτική σκηνή. Να υπενθυμίζεται μια απόφαση του 1992 που έλεγε «όχι» στο όνομα «Μακεδονία» και η συμφωνία που έκανε η σημερινή Κυβέρνηση που δέχθηκε τη λέξη «Μακεδονία», χωρίς καμία αναφορά στο τι συνέβη και μπροστά σε ποια τετελεσμένα έγινε η διαπραγμάτευση φέτος.

Διότι η διαπραγμάτευση δεν έγινε με τετελεσμένο την απόφαση του 1992. Η διαπραγμάτευση έγινε με άλλες συντεταγμένες διαπραγμάτευσης -θα μιλήσω γι’ αυτό στη συνέχεια.

Επίσης, θέλω να πω ότι μου προκαλεί κατάπληξη η νέα -επιστημονική να την πω ή πολιτική;- θεωρία περί ιεράρχησης των λαών. Εγώ με τη δημοκρατική ευαισθησία και αντίληψη που έχω δεν αναγνωρίζω ούτε νιώθω να κινδυνεύω από οποιαδήποτε ιεράρχηση λαών.

Ιεράρχηση λαών κάνουν ακροδεξιές αντιλήψεις ή γινόταν στις πολυεθνικές αυτοκρατορίες, όπου κάποιες ελίτ είχαν δικαιώματα και κάποιες άλλες δεν είχαν.

Θέλω να πω ότι κατά τη γνώμη μου σήμερα -και τελείωσα με ότι είχα να σχολιάσω για τη συζήτησή μας εδώ- καταβάλλεται συστηματική προσπάθεια να μειωθεί το εύρος και το βάθος των κερδών της Ελλάδας από αυτή τη διαπραγμάτευση.

Η Ελλάδα ασφαλώς και δεν τα κέρδισε όλα. Μπορώ να σας περιγράψω πολύ καλύτερες συμφωνίες απ’ ό,τι τα κόμματα της αντιπολίτευσης ή τα επιστημονικά τους ινστιτούτα. Συμφωνίες που να ξυπνάω το πρωί και να λέω «όλα τα πήραμε, όλα τα κάναμε». Αλλά αυτές είναι ωραίες συμφωνίες με τον εαυτό μας. Αυτές είναι ωραίες συμφωνίες με το κόμμα μας. Δεν κάνουν για διακρατικές συμφωνίες τέτοιου είδους αντιλήψεις. Διότι όταν κάνεις διακρατικές συμφωνίες, κάτι παίρνεις και κάτι δίνεις.

Και όλοι όσοι κάνουν κριτική στην παρούσα συμφωνία των Πρεσπών δεν τους έχω ακούσει ακόμα να μου λένε τι ακριβώς έπρεπε να δώσουμε. Και δεν τους ακούω καθόλου να λένε και τι πήραμε και ποια είναι η ισορροπία ανάμεσα σε αυτά που θα έπρεπε να δώσουμε και σε αυτά που έπρεπε να πάρουμε.

Και δεν μου λένε ακόμα και το εξής, και το είπα και στη Βουλή: Μήπως χάσανε οι φίλοι μου στα Σκόπια κάποιον πόλεμο ισοπεδωτικό και μπορούμε να τους επιβάλουμε εμείς όλους τους όρους; Γιατί έχω βαρεθεί να ακούω το πώς θα ήταν μια καλύτερη συμφωνία, με την οποία όμως κανείς άλλος δεν θα συμφωνούσε, ούτε ο ΟΗΕ ούτε η άλλη πλευρά.

Να περιγράφω τα μοντέλα είναι ωραίο. Αλλά η πολιτική δεν γίνεται έτσι. Και μάλιστα όταν οι πολιτικοί χώροι που εκφράζουν και λειτουργούν με αντιπολιτευτική τακτική ούτε στο όνειρό τους δεν θα έβλεπαν τέτοιες συμφωνίες.

Κάναμε μια συμφωνία, με την οποία έχουν κέρδη και οι δυο πλευρές. Εμείς πήραμε αυτό που είναι κύριο για τη χώρα μας και εκείνοι πήραν πράγματα που τους ενδιέφεραν μέσα από έναν συμβιβασμό. Χωρίς συμβιβασμό δεν υπάρχουν διεθνείς συμφωνίες.

Εδώ ο άλλος που πάει να αγοράσει σπίτι ή να ενοικιάσει σπίτι θα ήταν πανευτυχής αν δεν χρειαζόταν να δώσει ούτε ένα cent για ενοίκιο. Εσείς τώρα θα μπορούσατε να του πείτε: «Είσαι ανόητος που πληρώνεις νοίκι. Διότι θα μπορούσες να κάνεις μια συμφωνία που να μην προέβλεπε να πάρεις νοίκι. Θα μπορούσες να κάνεις μια συμφωνία με την οποία, χάρη στο γεγονός ότι δεν θα πληρώνεις νοίκι, αυτό το σπίτι σε 10 χρόνια θα γίνει δικό σου. Και χάρη στο γεγονός της συμφωνίας που έκανες τώρα που δεν πληρώνεις νοίκι και που το σπίτι θα γίνει δικό σου η άλλη πλευρά θα υποχρεώνεται να σου το σοβατίζει κάθε 10 χρόνια». Πανέμορφο δεν θα ήταν;

Αλλά γίνονται τέτοιου είδους πράξεις; Χωρίς ανταλλαγή, χωρίς κανένα συμβιβασμό; Τι μου περιγράφετε το τσάμπα σπίτι χωρίς νοίκι και με υποχρεώσεις μόνο για τον πωλητή; Δεν υπάρχουν τέτοια πράγματα στη ζωή και γι’ αυτό θεωρώ ότι γίνονται μόνο από αντιπολιτευτική σκοπιά.

Αλλά τι πήραμε; Διότι ξεχάστηκε πάρα πολύ να ειπωθεί στη δημόσια συζήτηση το τι πήραμε. Πήραμε την αλλαγή του ονόματος της γείτονος χώρας. Αλλάζουν συχνά τα ονόματα των χωρών; Εγώ μία περίπτωση ξέρω στην Ευρώπη, τη Γερμανοαυστρία. Και πότε άλλαξε η Γερμανοαυστρία; Όταν ηττήθηκε στον Παγκόσμιο Πόλεμο.

Εδώ δεν κάναμε παγκόσμιο πόλεμο. Εδώ κάναμε μία φιλειρηνική συμφωνία ανάμεσα σε δυο πλευρές. Και τι άλλο κάναμε; Αυτό το όνομα είναι γενικής ισχύος. Και πώς είναι αυτό το όνομα γενικής ισχύος; Είναι γενικής ισχύος και για τις διακρατικές σχέσεις και για τις διεθνείς σχέσεις, και για τους διεθνείς οργανισμούς και για το εσωτερικό.

Άκουσα το πρωί ένα ομιλητή που έλεγε ότι από το 2008 έχουμε το erga omnes. Δεν είναι σωστό. Πρώτον διότι δεν το είχαν πάρει και δεύτερον γιατί αυτό που διεκδικούσαν όλες οι κυβερνήσεις και ΠΑΣΟΚ και Νέας Δημοκρατίας ήταν ένα erga omnes ως προς το διεθνές όνομα. Δεν ήταν για το εσωτερικό. Δεν υπάρχει κανένα κείμενο που να διεκδικεί και να επιμένει στην έννοια της γενικής χρήσης, της καθολικής χρήσης που είναι το erga omnes και για το εσωτερικό.

Και για να είμαστε έντιμοι εδώ μέσα, όποιος δεν ζητούσε erga omnes για το εσωτερικό, τι αποδεχόταν; Και υπάρχουν έγγραφα για αυτά. Το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας» για το εσωτερικό. Και ρωτάω εγώ τους φιλολόγους, νομικούς και πολιτειολόγους, εάν το όνομα στο εσωτερικό ήταν «Δημοκρατία της Μακεδονίας» με σύμφωνη γνώμη των κυβερνήσεων που προηγήθηκαν ποια θα ήταν τα παράγωγα στη γλώσσα, στους πολίτες και ούτω καθεξής;

Τι έκαναν; Δεχόντουσαν -γενικά λέει- τη «Μακεδονία» ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας» και δεν μιλούσαν για όλα τα άλλα. Αυτές τις πονηράδες έκαναν. Να είμαστε έντιμοι.

Δεύτερον, ποιο ήταν το κύριο ζήτημα; Ο αλυτρωτισμός. Η Μαριλένα Κοππά είπε τον ορισμό με μια λέξη: «Να διεκδικώ εδάφη και να ετοιμάζομαι ή να κάνω ενέργειες για να τα πάρω πίσω». Τώρα ξαφνικά εξαφανίστηκε η έννοια του αλυτρωτισμού. Και οτιδήποτε προβλέπει η συμφωνία το βαφτίζουμε δήθεν αλυτρωτικό. Οτιδήποτε έχει συμφωνία το βαφτίζουμε ως αλυτρωτικό και μετά λέμε «να ο αλυτρωτισμός που αφήσατε» και «είσαστε επικίνδυνοι».

Και όμως, η συμφωνία τι λέει; Η συμφωνία λέει το εξής εξαιρετικό: «Δεν υπάρχει αμφισβήτηση των συνόρων. Γίνονται παραδεκτά τα σύνορα ως είναι και δεν υπάρχουν διεκδικήσεις». Αυτό δεν είναι παραίτηση από τον αλυτρωτισμό; Γιατί δεν το αναγνωρίζουν οι επικριτές αυτής της συμφωνίας;

Η συμφωνία για τον αλυτρωτισμό αφορά και τις μικρές πράξεις. Δηλαδή σύμβολα, αγάλματα, αεροδρόμια που αλλάζουν όνομα, λεωφόρους που αλλάζουν όνομα. Οι προηγούμενες κυβερνήσεις στις διαπραγματεύσεις που έκαναν -τα χαρτιά υπάρχουν- έβαζαν ως πρώτο θέμα της διαπραγμάτευσης την αλλαγή του ονόματος του διεθνούς αεροδρομίου των Σκοπίων που ονομαζόταν «Αεροδρόμιο του Μεγάλου Αλεξάνδρου». Πρώτο θέμα το έβαζαν. Και όταν έγινε η αλλαγή έλεγαν «αυτά είναι πεπατημένα». Αυτή δεν είναι έντιμη συμπεριφορά απέναντι στην ιστορία.

Και να σας πω κάτι. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής με το «δάκρυ του Μακεδόνα» ποια ζητήματα θεωρούσε ότι είναι τα πιο σημαντικά; Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης σε ποια ζητήματα αναφερόταν ως τα πιο σημαντικά; Σε τρία.

Το ένα είναι το όνομα. Το όνομα άλλαξε, έγινε «Βόρεια Μακεδονία». Το δεύτερο είναι το απαραβίαστο των συνόρων. Η συμφωνία έχει ολόκληρο κεφάλαιο για το απαραβίαστο των συνόρων. Και το τρίτο είναι η υπόθεση της ύπαρξης ή μη μειονότητας στην Ελλάδα.

Η κυβέρνηση των Σκοπίων συμφωνεί να αλλάξει το άρθρο 49 του συντάγματός τους. Τι λέει το άρθρο 49 του συντάγματός τους, το οποίο παρέμεινε από την Ενδιάμεση Συμφωνία και όλοι κάνανε τα κορόιδα που την υπογράψανε; Λέει ότι «υπάρχουν εθνικές μειονότητες των Σκοπίων στις γειτονικές χώρες», τις οποίες «πρέπει να τις υπερασπίσουν».

Και η αλλαγή τούτη εδώ, όπως δήλωσε και ο Ζάεφ, η οποία είναι μέσα στη συμφωνία, ουσιαστικά θα λέει τα ίδια που λέει το άρθρο 118 -αν θυμάμαι καλά- του ελληνικού συντάγματος που αφορά στον Απόδημο Ελληνισμό. Δηλαδή, δεν υπάρχουν πια μειονότητες, τις κατήργησαν. Και με κατάπληξη ακούω εδώ ότι ετοιμάζονται να κάνουν τρομερά πράγματα.

Τέλος, επιτεύχθηκε ένας τρομερός διαχωρισμός ανάμεσα στην ελληνική Μακεδονία και στη χώρα αυτή που συμπεριλαμβάνει στη σύνθετή της ονομασία τον όρο «Μακεδονία». Είναι αυτό κάτι καινούργιο στην Ευρώπη; Και αν υπάρχει η περιοχή της Μακεδονίας και χώρα με το όνομα «Μακεδονία», βρισκόμαστε μπροστά σε πολέμους και καταστροφές;

Μα, διεθνολόγοι είμαστε εδώ, δεν ξέρουμε ότι υπάρχει η μεγάλη επαρχία του Λουξεμβούργου στο Βέλγιο; Το ότι υπάρχει και το Λουξεμβούργο ως κράτος, το ότι έχουν το ίδιο όνομα έχει προκαλέσει πολλούς πολέμους αναμεταξύ τους; Αυτά είναι μεταφυσικές αντιλήψεις.

Και τι ακόμα; Ακόμα και έτσι η συμφωνία έχει το άρθρο 7 στο οποίο λέει ότι δεν έχει σχέση αυτό το κράτος με τον ελληνικό πολιτισμό, την ιστορία, την κουλτούρα, την κληρονομιά και την αρχαιότητα. Δεν έχουν σχέση.

Μα για ποια αλυτρωτικά πολιτιστικά, ταυτολογικά στοιχεία μιλούσαμε μέχρι σήμερα; Δεν μιλούσαμε ακριβώς για το ότι διεκδικούσαμε την ελληνικότητα, τη συνέχεια της αρχαίας ελληνικής ιστορίας; Το πήραμε και αυτό και ξαφνικά ούτε και αυτό το παίρνουμε υπόψη μας, αδιαφορούμε. «Επιστημονική δουλειά κάνουμε», άκουσα σήμερα. Χάνεται ο αλυτρωτισμός.

Και τι άλλο λέει; Λέει ότι «τίποτα στην παρούσα συμφωνία δεν αποσκοπεί στο να υποτιμήσει καθ’ οιοδήποτε τρόπο ή να αλλοιώσει ή να επηρεάσει τη χρήση του όρου από τους πολίτες εκάστου μέρους».

Και τι ακούω εγώ; Ακούω κάποιους που λένε «θα μας απαγορεύσουν». Τη διαβάσαμε τη συμφωνία; Η μακεδονική γλώσσα, όπως άκουσα σήμερα χάρη στους ιστορικούς, έχει καθιερωθεί διεθνώς από το 1945 -νόμιζα ότι ήταν μεταγενέστερη. Και όλοι αυτοί που δεν αντέδρασαν στο να υπάρχει αυτή η γλώσσα στον ΟΗΕ, στον ISO και σε διεθνείς συμφωνίες ως «μακεδονική», όλοι αυτοί που έκαναν τα κορόιδα επί πάνω από 60 χρόνια βγαίνουν και μας ασκούν κριτική που βρήκαμε αυτό το τετελεσμένο. Διότι, αν δεν τα βρίσκαμε τα τετελεσμένα θα είχαμε άλλη συμφωνία. Να είμαστε ειλικρινείς.

Αλλά, ποια χώρα θα παραιτηθεί από μια γλώσσα που την έχει καθιερώσει επί 70 χρόνια ως δική της; Και ποια κυβέρνηση αντέχει να γυρίσει στο σπίτι της με μια τέτοια παραίτηση; Και ποια κυβέρνηση θα συμφωνήσει; Και εμένα δεν μου αρέσει να λέγεται έτσι η γλώσσα τους. Όμως την καθιέρωσαν με τις άλλες κυβερνήσεις.

Και λέει, λοιπόν, η συμφωνία ότι αυτή η γλώσσα η καθιερωμένη, η αυτοτελής παύει να είναι καθιερωμένη και αυτοτελής διότι, λέει, ανήκει σε μια οικογένεια. Σε ποια οικογένεια; Των νότιων σλαβικών γλωσσών. Αυτό λέει. Δεν λέει ότι είναι μια «μακεδονική γλώσσα» ανταγωνιστική προς την ελληνική ούτε προς της όποιες διαλέκτους έχει η ελληνική Μακεδονία. Λέει ότι είναι σλαβική.

Και ερωτώ: Διεκδικούμε αυτήν την σλαβική γλώσσα; Νιώθουμε ότι έχουμε μια κληρονομιά στις σλαβικές γλώσσες και ανησυχούμε;

Δεύτερον, η συμφωνία είναι ένας ειρηνικός συμβιβασμός. Είναι ένα αποτέλεσμα μιας κουλτούρας συμβιβασμού και συναίνεσης. Και εδώ πρέπει να τα πούμε καθαρά. Για όποιον κάνει διεθνές δίκαιο και διεθνείς σχέσεις -είτε τις ξεχνάει είτε όχι- οι δρόμοι επίλυσης των προβλημάτων είναι δυο: Ο βίαιος -με τον πόλεμο- και εκείνος που γίνεται με διεθνείς συμφωνίες, συμβιβασμούς και συναίνεση.

Δεν υπάρχει άλλος τρόπος στη διεθνή πολιτική. Είναι μαύρο-άσπρο. Να μας πουν καθαρά όποιοι πιστεύουν ότι δεν έπρεπε να γίνουν συμβιβασμοί, ότι πιστεύουν ότι ήμασταν σε θέση και έπρεπε να ανοίξουμε πολέμους στην περιοχή προκειμένου να επιβάλουμε τα ωραία απόλυτα σχέδια του πως θα έπρεπε να είναι μια συμφωνία.

Αυτό που μου λένε πολλοί είναι ότι δεν είναι καλή η Συμφωνία των Πρεσπών διότι την διαπραγματευτήκαμε με την άλλη μεριά. Αυτό που εννοούν πολλοί είναι ότι έπρεπε να πάμε να τους επιβάλουμε την ωραία συμφωνία. Ασφαλώς θα μπορούσαν να υπάρξουν πολύ καλύτερες συμφωνίες, αλλά θα έπρεπε να τις επιβάλει κανείς με τη βία, με την ισχύ. Με ό,τι εν πάση περιπτώσει νομίζει.

Και αυτό που βλέπω στη δημόσια συζήτηση των επικριτών μας είναι ότι, ως νέοι Δον Κιχώτες, διαγωνίζονται για ποιος θα πει το πιο απόλυτο μοντέλο του τι θα μπορούσαμε να επιβάλουμε στην άλλη πλευρά.

Μα δεν έχει μάθει κανείς από την ιστορία; Όταν επιβάλεις μια συνθήκη, όταν την επιβάλεις με τη βία ή με την ισχύ, γεννάς το ρεβιζιονισμό. Και όταν γεννάς τον ρεβιζιονισμό, τον ιστορικό αναθεωρητισμό τι άλλο γεννάς; Τον επόμενο πόλεμο. Δείτε τη Γερμανία στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, με μια άδικη συνθήκη ειρήνης που έκανε κάτω από την μπότα της ήττας της. Ξεκίνησε και πήγε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Εμείς δεν θέλαμε να επιβάλουμε. Εμείς θέλουμε να κερδίσουν όλες οι πλευρές και να αναπτυχθούν τα Βαλκάνια. Να κερδίσει η Μακεδονία, η ελληνική ενδοχώρα, να γίνει η Θεσσαλονίκη η πραγματική πρωτεύουσα των Βαλκανίων. Όπως πάντα ήταν, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο.

Αγνοούν, επίσης, αυτοί που μας κάνουν κριτική, ότι στις διεθνείς συμφωνίες έχει δούναι και λαβείν. Και το δούναι και λαβείν είναι συμφωνίες όπως λέμε στη θεωρία των διαπραγματεύσεων, σημαίνει ότι κάνω πακέτο. Τι θέλεις εσύ και έχεις μεγάλη ανάγκη; Και τι θέλω και εγώ.

Εμείς θέλαμε αλλαγή του ονόματος. Εμείς θέλαμε η ισχύς αυτού του ονόματος να είναι erga omnes. Και για να είναι πραγματική αυτή η ισχύς, δεχτήκαν την αλλαγή του συντάγματος. Και θα πρέπει να μετρήσετε πολύ καλά τι δυσκολίες έχει η Κυβέρνηση των Σκοπίων να αλλάζει το όνομα της χώρας, να λέει ότι αυτό το όνομα της χώρας πρέπει να αλλάξει στο εσωτερικό και να κάνει συνταγματικές αλλαγές σε συμφωνία με τρίτη χώρα.

Και αν το σκεφτείτε αυτό, θα πρέπει να σκεφτείτε αν εμείς αυτά που είχαν κερδίσει 70 χρόνια πριν από άλλες κυβερνήσεις θα μπορούσαμε να τα ισοπεδώσουμε και να τα κάνουμε στάχτη.

Συνολικά θέλω να πω ότι η επιδίωξη στην διαπραγμάτευσή μας δεν είναι ούτε ήταν να κατατροπωθεί η μια από τις δυο πλευρές που συνάπτουν τη συμφωνία.

Εγώ αυτό που βλέπω στον ελληνικό δημόσιο βίο είναι δυο πολιτικές. Στη μια αρέσει να υπάρχουν προβλήματα, να αναπαράγονται προβλήματα και να ανακαλύπτει προβλήματα εκεί που δεν υπάρχουν -εγώ δεν είμαι τέτοιος τύπος. Και η άλλη που θέλει να βρίσκει λύσεις.

Καλώς ήρθατε στη δική μας πολιτική αντίληψη. Είμαστε μια Κυβέρνηση και είμαι ένας άνθρωπος και ένας Υπουργός Εξωτερικών που θέλω λύση στα προβλήματα. Και δεν φτιάχνω εφιάλτες για να αποτρέψω τις λύσεις. Αυτό ισχύει και για την εξωτερική πολιτική και για τους φίλους μου και για την οικογένειά μου.

Η δική μας υπόθεση είναι να λύνουμε προβλήματα. Η διαιώνιση και αναπαραγωγή των προβλημάτων δεν ανήκει στη δική μου κοσμοαντίληψη.

Ας πάρουμε λοιπόν παράδειγμα τη «Βόρεια Μακεδονία». Αυτή κατά τη Νέα Δημοκρατία -όπως απέδειξα στη Βουλή στις καλύτερες αναλαμπές της, όταν δεν έδινε το «Μακεδονία» σκέτο-, ήταν η καλύτερη λύση. Και αυτή τη λύση δεν κατάφεραν να την πάρουν στις καλές τους στιγμές. Την πήραμε εμείς.

Την πήραμε γιατί ακριβώς κάναμε μια συμφωνία με προοπτική. Ρωτήστε με, μου αρέσει το όνομα «Βόρεια Μακεδονία»; Όχι. Εγώ θα ήθελα να λέγονται «Βόρεια Αλάσκα». Είναι κανένας εδώ μέσα που να πιστεύει ότι από όλα τα ονόματα που μπορώ να επιλέξω νοητά ως επιστήμονας ή ως πολίτης το «Βόρεια Μακεδονία» θα επέλεγα; Ελάτε όμως που όταν αρχίσαμε εμείς τη διαπραγμάτευση ήταν ήδη συμφωνηθέν το σύνθετο όνομα που να συμπεριλαμβάνει τον όρο «Μακεδονία».

Ο όρος «Μακεδονία» -είτε μόνος του είτε ως σύνθετος- υπήρχε εδώ και δεκαετίες στις διαπραγματεύσεις. Και το θεωρώ ανήθικο αυτοί που το έδωσαν τότε, αυτοί που δημιουργήσανε τα τετελεσμένα που βρήκαμε εμείς μπροστά μας, να παριστάνουν τους δονκιχωτικούς οπαδούς ενός ονόματος που ασφαλώς θα ήταν πιο ωραίο να μην έχει το«Μακεδονία». Καμιά αμφιβολία και συμφωνώ, όπως σας είπα.

Οι αντίπαλοι της συμφωνίας που δεν αναγνωρίζουν αυτά που κερδηθήκανε στην ουσία έχουν μια πολιτική κουλτούρα συγκεκριμένη, η οποία μου είναι ξένη. Θα το πω με ειλικρίνεια. Τι λέει αυτή η πολιτική κουλτούρα; Ότι ο συμβιβασμός είναι εξ ορισμού ήττα και ότι αυτό που πρέπει να ψάξουμε να βρούμε είναι το που ακριβώς κάναμε συμβιβασμό και άρα ηττηθήκαμε.

Δεν αντιλαμβάνονται ότι σε μια διεθνή συνθήκη και σε έναν διεθνή συμβιβασμό το επιδιωκόμενο είναι το μέγιστο δυνατό κέρδος για κάθε πλευρά αλλά με τη συναίνεση της άλλης. Δεν κάνουμε άσκηση ποια είναι η καλύτερη συμφωνία, κάνουμε άσκηση ποια είναι η καλύτερη δυνατή συμφωνία διαπραγματευόμενοι με την άλλη πλευρά που στηρίζεται και σε τετελεσμένα.

Επομένως, πρέπει να γίνει σαφές ότι λύνουμε προβλήματα και δεν δεχόμαστε να τα διατηρούμε. Αυτό το πρόβλημα του μαξιμαλισμού, όπως λέμε στις διεθνείς σχέσεις, του «δεν κάνω συμβιβασμό», ανατροφοδοτείται από αυτούς που έκαναν υποχωρήσεις χωρίς αρχές και που σήμερα παριστάνουν τους σκληρούς.

Θέλω να μου δείξει κάποιος πότε ζήτησαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις erga omnes με αλλαγές του συντάγματος. Erga omnes και στο εσωτερικό, δηλαδή, της χώρας και με αλλαγή του συντάγματος. Αυτό πότε το πρωτοακούσαμε; Όταν έμαθαν ότι θα πάμε να κάνουμε διαπραγματεύσεις.

Και τι έκαναν μετά από κάθε στάδιο της διαπραγμάτευσης; Αυξάνανε τα απαιτούμενα της διαπραγμάτευσης. Και ξαφνικά η γλώσσα -που την έχουν δώσει από το 1945- έγινε κατηγορούμενη κυρία, ασχημομούρα που δεν έχει αυτά που εκείνοι θα ήθελαν.

Για να είμαι σαφής. Το χειρότερο που κάνουν ορισμένοι κύκλοι είναι ότι μας κατηγορούν για πράγματα που δεν αληθεύουν. Δηλαδή, έχουν δεχθεί να υπάρχει στο εσωτερικό για πολλά χρόνια αποκλειστικά η ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας».

Τώρα μας κατηγορούν ότι στα διαβατήρια θα έχει το πολίτης ή ιθαγένεια ή υπηκοότητα της «Βόρειας Μακεδονία» και «Μακεδονία».

Ερωτώ: ας μην κάνουμε τη συμφωνία, πώς ταξιδεύουν λοιπόν οι πολίτες αυτής της χώρας διεθνώς; Με διαβατήρια «Μακεδονίας». Πώς αναγνωρίζονται αυτοί οι πολίτες διεθνώς; Ως «Μακεδόνες». Και, για να σας ρωτήσω, με τι διαβατήρια περνούν στην Ελλάδα ενάμισι εκατομμύριο τουρίστες από αυτή τη χώρα κάθε χρόνο; Πείτε μου.

Δεν περνάνε με διαβατήριο που λέει σκέτο-νέτο «Μακεδονία»; Δηλαδή τα τετελεσμένα τα φτιάχνει η συμφωνία και δεν υπήρχαν τετελεσμένα; Εμείς τα διορθώνουμε, τους κάνουμε «πολίτες Βορείου Μακεδονίας». Εσείς όλοι που κάνετε κριτική στην Κυβέρνηση, έχετε δεχθεί τα τελευταία 30 χρόνια να περνάνε με διαβατήρια «Δημοκρατία της Μακεδονίας», ή δεν είναι έτσι; Ή, όλοι αυτοί που δε θέλουν να ακούν για «Βόρεια Μακεδονία» και παριστάνουν τους υπερπατριώτες, δεν περιμένουν πως και πως να έρθουν οι τουρίστες και οι αγοραστές στα μαγαζιά τους με τα διαβατήρια που γράφουν «Δημοκρατία της Μακεδονίας»;

Και γιατί δεν σας πειράζει όλο αυτό εδώ και τέσσερις δεκαετίες; Δεν τους πειράζει το «Δημοκρατία της Μακεδονίας», τους πειράζει το «Δημοκρατία της Βορείου Μακεδονίας» γιατί περιλαμβάνει το «Μακεδονία». Ο παραλογισμός στο τετράγωνο.

Και έρχομαι στο θέμα της nationality. Ο Χάρης Παμπούκης το έλυσε το πρόβλημα. Δηλαδή έρχονται στιγμές, όπως στα μαθηματικά, που στις κοινωνικές επιστήμες και στη νομική σκέψη ένα πρόβλημα λύνεται με ένα μικρό κείμενο. Σε ευχαριστώ εγώ προσωπικά [απευθυνόμενος στον κ. Παμπούκη].

Θυμηθείτε ότι ο Νας που ανακάλυψε τη θεωρία των παιγνίων - αν έχετε δει το έργο 'Beautiful mind', καταπληκτικό έργο - και πήρε το νόμπελ των μαθηματικών, με τι κείμενο ανακάλυψε τη θεωρία των παιγνίων; 5 σελίδες και 2 σελίδες βιβλιογραφία. Ένα πολύ μικρό κείμενο έλυσε το ζήτημα.

Λύθηκε λοιπόν το θέμα ότι από την εποχή της Βεστφαλίας έχουμε να κάνουμε με κράτη ή υπολείμματα αυτοκρατοριών που λειτουργούν ως κρατικές οντότητες.

Και ότι το nationality, όπως και το γερμανικό Staatsangehörigkeit, δεν μεταφράζεται ως εθνικότητα. Μάλιστα το γερμανικό είναι πολύ μακριά, η λέξη η αντίστοιχη η γερμανική από το nationality. Είναι η κρατική υπηκοότητα, του ανήκειν σε ένα κράτος.

Δεν υπάρχει λοιπόν τέτοιο θέμα. Αλλά εγώ έχω να υποβάλω σήμερα δυο ερωτήματα. Λένε οι κριτικοί της συμφωνίας ότι αν δώσεις ιθαγένεια, αυτόματα αυτό σημαίνει εθνότητα. Έτσι, λέει, έχουν μια εξίσωση, ως την ακούω. Δίνεις ιθαγένεια nationality, έχεις δώσει και εθνότητα. Ότι ταυτίζονται αυτά τα δύο απαραίτητα.

Ερώτημα: πώς τη λέμε την ελληνική γηγενή ομογένεια στην Αλβανία; Μήπως την λέμε ελληνική; Τι διαβατήρια, τι ταυτότητα και τι ιθαγένεια έχουν αυτοί; Πείτε μου. Οι Έλληνες ομογενείς βουλευτές στο κοινοβούλιο της Αλβανίας, τι όνομα έχουν, τι ιθαγένεια έχουν; Αλβανική, να είμαστε ειλικρινείς. Δεν θα μπορούσαν να είναι βουλευτές στην Αλβανία. Τι εθνότητα έχουν;

Αν ακούσω την αντιπολίτευση, μου απαγορεύει να πω ότι είναι ελληνική η ομογένεια. Θα πρέπει να πω ότι αφού η ιθαγένειά τους, χάρη στην οποία μπαίνουν στο αλβανικό κοινοβούλιο ή ψηφίζουν για το αλβανικό κοινοβούλιο, αφού αυτή η ιθαγένειά τους είναι αλβανική, δεν είναι Έλληνες.

Στο όνομα του τάχα μεγάλου πατριωτισμού, ότι εσείς οι υπερπατριώτες τάχα παραδώσατε την εθνότητα μέσω της ιθαγένειας, ξέρετε τι κάνετε; Αφοπλίζετε την ελληνική εξωτερική πολιτική από την υπεράσπιση της ελληνικής γηγενούς ομογένειας στην Αλβανία.

Και θα κάνω και ένα δεύτερο ερώτημα: Για να γίνεις Μητροπολίτης στην Κωνσταντινούπολη, για να γίνεις Πατριάρχης στην Κωνσταντινούπολη, ποια είναι η προϋπόθεση; Να πάρεις τουρκική υπηκοότητα. Δηλαδή μόλις πάρει την τουρκική υπηκοότητα ο Πατριάρχης έγινε μέλος του τουρκικού έθνους και μουσουλμάνος; Ή έχει διαφορά η τουρκική ιθαγένεια από αυτό που αποκαλούν ως το Γένος;

Δεν έχετε ακούσει ποτέ τον Πατριάρχη που μιλάει για το Γένος; Τι εννοεί, το Γένος της ιθαγένειάς του; Του διαβατηρίου του, της ταυτότητας του;

Η δεύτερη κατηγορία της προδοσίας. Στη συμφωνία των Πρεσπών αναγνωρίσαμε, λέει, τη «μακεδονική» γλώσσα. Εγώ ήξερα τη συμφωνία του ΟΗΕ το ’77. Ξέρω κάποιο φιλόλογο που πάει να κρυφτεί πίσω από τις αμαρτίες της εποχής. [Η γλώσσα όμως] αναγράφεται στον επίσημο πίνακα του ΟΗΕ.

Ανοίξετε οποιοδήποτε βιβλίο του 1977 και δώθε και έχει στον επίσημο πίνακα των γλωσσών για την Γιουγκοσλαβία και μετά, για τους βόρειους γείτονές μας, γλώσσα «μακεδονική». Γιατί δεν διαμαρτυρηθήκατε τόσα χρόνια;

Ο Μ. Παπακωνσταντίνου, ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών, θέτει ένα καταπληκτικό ερώτημα στο βιβλίο του για το σκοπιανό. Γιατί, λέει, εμείς στην Ελλάδα δεν διαμαρτυρηθήκαμε για αλυτρωτισμούς και λοιπά της Γιουγκοσλαβίας όταν είχε 22-23 εκατομμύρια [πληθυσμό], ισχυρότατο στρατό και βλέψεις στην ελληνική Μακεδονία; Γιατί σιώπησαν τότε όλοι οι αρμόδιοι και ανακάλυψαν το πρόβλημα σε ένα μικρό κράτος που έχει 1.600.000 πληθυσμό αυτή τη στιγμή, δεν έχει καθόλου στρατό και υπογράφει ότι δεν έχει βλέψεις για την Ελλάδα; Γιατί δεν το ανακαλύψαμε αυτό τότε;

Το δεύτερο επιχείρημα σχετικά με τη γλώσσα που ακούω είναι ότι γλώσσα ίσον έθνος. Αυτά τα έλεγαν οι πιο ακραίοι σταλινικοί στην παλιά αριστερά, οι πιο ακραίοι, ότι η γλώσσα ίσον έθνος.

Και να σας ρωτήσω εγώ, είναι το ίδιο το έθνος των Αμερικάνων και των Βρετανών; Των Άγγλων, ας περιοριστώ. Είναι το ίδιο το έθνος των Νεοζηλανδών και το έθνος των Αυστραλών επειδή μιλάνε αγγλικά;

Και είναι άλλο έθνος οι Σκωτσέζοι και ιδιαίτερα οι Ουαλοί, οι οποίοι με την devolution, την αποκέντρωση δηλαδή, πήραν το δικαίωμα να έχουν δική τους γλώσσα; Οι Ουαλοί δεν μιλάνε αγγλικά ως επίσημη γλώσσα, ως πρώτη γλώσσα τους, δεν είναι η μητρική τους γλώσσα. Είναι τα ουαλικά.

Οι Νεοζηλανδοί μιλάνε αγγλικά. Ερώτημα: ποιος ανήκει στο έθνος της Μεγάλης Βρετανίας; Η Νέα Ζηλανδία ή οι Ουαλοί; Αν είναι τόσο απόλυτη η σχέση της γλώσσας με το έθνος;

Και θα σας πω και κάτι άλλο. Ποιο είναι το μεγαλύτερο έθνος που υπάρχει ιστορικά, με τη μεγαλύτερη δηλαδή συνεχή ιστορία; Τα επτά κινέζικα βασίλεια, που έγιναν έξι στην πορεία. Η Κίνα, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας σήμερα. Ποια γλώσσα μιλάνε άραγε στην Κίνα; Κινέζικα; Όχι. Ή μανδαρίνικα ή καντονέζικα. Γράφουν κινέζικα ενιαία, την καλλιγραφική τους γλώσσα.

Και ποιος άλλος τρόπος γράφει με αυτό τον τρόπο όπως οι Κινέζοι; Όσοι ανήκαν στον ευρύτερο πολιτιστικό κύκλο της Κίνας. Οι Ιάπωνες, οι Κορεάτες, οι Βιετναμέζοι.

Άρα; Σιγά, όχι έτσι απόλυτα. Όχι αυτή η απολυτότητα, γλώσσα ίσον έθνος.

Το επόμενο ερώτημα. Ως προς το όνομα των προϊόντων, αν τους ακούσει κανείς για τη συμφωνία, θα έχει την εξής εκπληκτική εντύπωση; Ποια θα ήταν η εντύπωση; Ότι μέχρι τώρα, τα προϊόντα της βόρειας γείτονος κυκλοφορούσαν με το όνομα Βόρεια Αλάσκα και τώρα με τη συμφωνία κινδυνεύουμε να είναι «Βόρειας Μακεδονίας», να είναι «Μακεδονίας».

Δηλαδή γίνονται κατασκευές ψεύτικες που δεν έχουν σχέση, δεν συσχετίζονται με την ιστορική πραγματικότητα.

Τα προϊόντα της βόρειας χώρας όχι μόνο κυκλοφορούσαν με εμπορικά ονόματα Μακεδονίας αλλά και με το «Made in Macedonia», «Product of Macedonia». Και αυτό σταματάει.

Όσον αφορά από πού είναι το προϊόν, από την επόμενη μέρα της εφαρμογής - αν διαβάσετε με προσοχή τη συμφωνία - λέει ότι όλοι οι θεσμοί και τέτοιου είδους πράγματα θα έχουν το «Βόρεια Μακεδονία» μπροστά.

Και ξαφνικά οι τύποι που δεν ενοχλούνταν που κυκλοφορούσαν «μακεδονικά» προϊόντα, θα τους ενοχλεί γιατί θα λέει «Made in North Macedonia» - ή δεν ξέρω σε ποια γλώσσα θα το λέει.

Και δεύτερον τα άλλα ζητήματα τα βάλαμε για να τα λύσουμε.

Είχαμε τη χαρά με τη συνεργασία σοβαρών ανθρώπων και καθηγητών από την βόρεια Ελλάδα να καταγράψουμε τις εταιρείες, ήταν 3.500 εταιρείες. Αν δεν θέλαμε λύση θα μπορούσαμε να πούμε αυτό που ακούω, πρώτα να λύσουμε το θέμα για την εταιρεία. Πόσο θέλαμε για την κάθε εταιρεία; Δύο μήνες; Έξι το χρόνο, 3.500 εταιρείες - για πόσους αιώνες θα είχαμε αυτό το πρόβλημα;

Ή να πούμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο ΟΗΕ μαζί με τους ειδικούς των δύο κρατών θα λύσουν το πρόβλημα. Λες και φοβόμαστε εμείς το ευρωπαϊκό δίκαιο. Δεν είμαστε εμείς που το ξέρουμε καλύτερα, που το παίζουμε καλύτερα; Αυτό στις διεθνείς σχέσεις λέγεται δομική ισχύς, την οποία έχουμε σε αυτή την υπόθεση.

Λένε επίσης: Τους δώσατε το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ακούστε να σας πω. Εκείνοι θέλουν να μπουν στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αξιοποιήσαμε αυτό το μηχανισμό για να κάνουμε μία καλή συμφωνία.

Να μην τους δίναμε τίποτα πριν να τελειώσει όλη η επικύρωση της συμφωνίας; Καταπληκτική ιδέα, όπως να τους λέμε μόνο Βόρεια Αλάσκα. Συμφωνώ απόλυτα μαζί σας.

Πώς θα κέρδιζε ο Ζάεφ το δημοψήφισμά του; Λέγοντας τι; Ότι αγόρασε ένα «γουρούνι στο σακί» από την Ελλάδα; Θα αλλάξει το όνομά του, θα κάνει δημοψήφισμα για την αλλαγή του ονόματος, θα αλλάξει το σύνταγμά του, όπως εμείς του είπαμε, και μετά θα τον κοιτάξουμε γλυκά και θα πούμε «να δούμε τι θα κάνουμε με εσένα».

Δηλαδή αν ήσασταν Ζάεφ θα συμφωνούσατε σε μια τέτοια διαπραγμάτευση; Το λέω και για το φίλο μου τον Άγγελο [Συρίγο].

Αντίθετα μπήκε μια, τη λέμε στις διεθνείς σχέσεις όταν κάνουμε συμφωνίες, χωρογραφία. Τι θα παίρνουμε και τι θα δίνουμε. Του δώσαμε την πρόσκληση στο ΝΑΤΟ και του υποβάλαμε έναν όρο. Ακούστε ποιος είναι ο όρος για αυτούς που φοβούνται ότι στο τέλος θα μπει με άλλο όνομα -δεν ξέρω ποιο- η FYROM.

Ο όρος είναι ότι θα κάνεις αίτηση με το όνομα που δίνει η συμφωνία. Δηλαδή «Βόρεια Μακεδονία». Προσέξτε, λέγεται FYROM διεθνώς, κατ΄ αυτούς λέγεται «Δημοκρατία της Μακεδονίας» και η αίτηση που θα κάνουν και έκαναν στο ΝΑΤΟ είναι με όνομα το «Βόρεια Μακεδονία».

Δηλαδή αυτό σημαίνει ακύρωση του αιτήματος που κάνανε το 2008 να ενταχθούν με το προσωρινό όνομα, ως FYROM. Ακυρώθηκε αυτή η αίτηση, δεν υπάρχει. Υπάρχει η νυν αίτηση. Και δεν μπαίνουν στο ΝΑΤΟ αν δεν ικανοποιήσουν οι ίδιοι τις συνταγματικές αλλαγές. Γιατί; Γιατί στο ΝΑΤΟ θα ενταχθούν με το όνομα «Βόρεια Μακεδονία». Είναι η χθεσινή επιστολή του Πρωθυπουργού της γείτονος χώρας στο Γενικό Γραμματέα, τον J.Stoltenberg για την υλοποίηση ενός εκ των στοιχείων της συμφωνίας, όπου λέει ότι θα ενταχθούμε με το όνομα που προβλέπει το άρθρο 1 παράγραφος τάδε της συμφωνίας. Δηλαδή «Βόρεια Μακεδονία».

Τι κατασκευές είναι αυτές -και καταστροφικές κατασκευές- για το τι θα μας συμβεί; Εάν δεν αλλάξει το όνομά της έχει ακυρώσει την προηγούμενή της αίτηση και αυτή η αίτηση παύει να ισχύει, διότι έχει πει εγώ θα μπω, αιτούμαι να μπω με το όνομα «Βόρεια Μακεδονία» πριν καν εμείς επικυρώσουμε αυτή τη συμφωνία.

Αντιλαμβάνεσθε πόσο πιο μπροστά και δύσκολα είναι τα ζητήματα για τα οποία εκείνοι ομιλούν;

Θέλω να επισημάνω ένα σημείο ακόμα. Έχω μια ανησυχία ως Υπουργός Εξωτερικών. Πολλές φορές οι αντιπολιτευόμενοι δείχνουν να μην καταλαβαίνουν ποια είναι τα πραγματικά γεωπολιτικά προβλήματα της χώρας. Εμφανίζουν σαν να χάνεται η χώρα, να πηγαίνουμε σε εμφύλιο.

Σήμερα άκουσα για τρομερές, εφιαλτικές σκηνές που θα συμβούν στη Μακεδονία, ως η χώρα να κινδυνεύει από ένα έντιμο συμβιβασμό με ένα μικρό κράτος, το οποίο δεν εγκαταλείπει στα χέρια της Τουρκίας. Δηλαδή δεν κινδυνεύουμε αν η Τουρκία σαν δαγκάνα μας περικυκλώσει; Δεν κινδυνεύουμε που εκπαιδεύει το στρατό όλων των βορείων γειτόνων μας και κάνει στρατιωτικές βάσεις στα βόρειά μας;

Αντίθετα, κινδυνεύουμε αν έχουμε καλές σχέσεις με τους γείτονές μας; Διότι καλές σχέσεις σημαίνει ότι δεν πάμε να τους κάνουμε πόλεμο, δεν θα τους καταπατήσουμε, δεν θέλουμε να τους διαλύσουμε.

Αυτό δείχνει να μην γίνεται κατανοητό, ότι δυο είναι οι μεγάλοι κίνδυνοι στα βόρειά μας με αυτόν τον γείτονα. Ο ένας είναι η κατάληψή του από την Τουρκία. Μου έγραψε ένας φίλος τις προάλλες, δημοσκόπος πολύ καλός, ότι «ερχόμουν από τη νότια Σερβία μέχρι την Ελλάδα και μέχρι τα σύνορα είχα πάθει κατάθλιψη. Έβλεπα τα τουρκικά έργα και τους Τούρκους ιμάμηδες που έχουν επικαθίσει στους μιναρέδες σε όλη αυτή τη διαδρομή». Αυτό δεν μας αφορά;

Εμένα, ο Αχμέτι -και του ζητώ συγνώμη που θα το πω δημόσια, ο Αχμέτι είναι ηγέτης, μεγάλος ηγέτης της γείτονος χώρας- μου είπε: «Νίκο, μην αναβάλλετε άλλο. Ο χαμηλής έντασης αλβανικός εθνικισμός στη χώρα μας γίνεται προσπάθεια από πολλές πλευρές, με αγορά εφημερίδων, μιναρέδων, καναλιών, ανθρώπων, ιστολόγιων στο διαδίκτυο, γίνεται προσπάθεια να μετασχηματιστεί σε μουσουλμανικό φονταμενταλισμό».

Νομίζετε ότι η ιστορία κάνει βήματα σημειωτόν και περιμένει πότε κάποιοι θα καταλάβουν ότι πρέπει να λύσουμε με καλό συμβιβασμό τα προβλήματά μας; Νομίζετε ότι η Ελλάδα θα έχει κέρδος αν αυτό το κράτος καταληφθεί από φανατικούς θρησκευτικούς ηγέτες του ισλαμισμού; Ή δεν παίρνετε χαμπάρι τι γίνεται στην περιοχή; Ή δεν έχουν καταλάβει ότι βρισκόμαστε μπροστά σε αλλαγές, αν αφήσουμε να εξελίσσονται τα πράγματα χωρίς την δική μας επέμβαση και επιρροή σε μια κατεύθυνση ειρήνης που δεν θα επιτρέπει την ανάπτυξη φονταμενταλισμού αυτού του είδους;

Και θέλω να πω και κάτι άλλο. Η Ελλάδα, βγαίνοντας από την κρίση -για την οποία δεν φταίμε εμείς- πρέπει να έχει και ένα περιβάλλον που να μπορεί να συμπαρασυρθεί σε μία πορεία ανάπτυξης.

Και δυστυχώς στο νότο μας έχουμε πολέμους στη Λιβύη, από την άλλη μεριά έχουμε μια δύσκολη γείτονα -δεν είναι της ώρας να εξηγήσω- την Τουρκία, έχουμε τους πολέμους στη Μέση Ανατολή. Και η μόνη φυσιολογική περιοχή για εμάς, ο φυσικός χώρος ανάπτυξής μας, είναι τα Βαλκάνια.

Θέλουμε ανάπτυξη; Θέλουμε να βγούμε από την κατάσταση που είμαστε; Θέλουμε η ελληνική Μακεδονία και η Θεσσαλονίκη να γίνουν το κέντρο όλου αυτού του συστήματος ανάπτυξης ή όχι;

Υπάρχει και μία ακόμα κατηγορία. Πολλοί κατηγορούν την Ελλάδα ότι βιάστηκε να κλείσει το θέμα. Άκουσα και τον Αρχηγό της Αντιπολίτευσης να λέει: Αφήστε 2-3 χρόνια και θα το δούμε. Έτσι πήγαμε από το 1992 με το «αφήστε το και θα δούμε».

Ξέρετε τι σκέφτομαι; Ειλικρινά σας το λέω, ότι υπάρχουν δυνάμεις στην Ελλάδα που θρέφονται από τη μη λύση των προβλημάτων, που θρέφονται πολιτικά από τα προβλήματα. Εμένα ξέρετε τι μου θυμίζουν; Να λέει κάποιος αφήστε το σπίτι να καεί για να μπορώ να κατηγορήσω τους γείτονες. Ε, λοιπόν, εγώ το σπίτι μου δεν θα αφήσω να καεί και ας μην κατηγορώ κανένα.

Και ξέρετε τι άλλο μου θυμίζουν όταν κάνουμε ενεργή εξωτερική πολιτική και λύνουμε προβλήματα; Είναι σαν αυτόν που κατηγορεί την πυροσβεστική ότι έσβησε τη φωτιά και έβαλε στο σπίτι του νερά. Αυτό μας λένε. Μη σβήσετε τη φωτιά γιατί μετά θα έχουμε νερά στο σπίτι και ποιος θα κάνει παρκέ; Δεν είναι έτσι.

Πρώτα από όλα, είναι ανοησία να θεωρείτε ότι το πρόβλημα λύθηκε με βιασύνη. Έγιναν όλες οι απαραίτητες ενέργειες με ηρεμία και νηφαλιότητα.

Εάν θεωρούν ότι η νηφαλιότητα και ηρεμία είναι η αναβολή της λύσης, ουσιαστικά είναι ενάντια σε κάθε λύση και δεν τους πείραξε αυτή η λύση. Δεν θέλουν λύσεις, γιατί έτσι θρέφονται οι ανάγκες τους.

Και θέλω να σας πω ότι όσο η Ελλάδα δεν λύνει τα προβλήματά της με τους βόρειους γείτονές της, τόσο θα αφήνει άλλους να παρεμβαίνουν, να δημιουργούν άλλους συσχετισμούς και να πιέζουν την χώρα μας - δυνάμεις ισχυρότερες από τη FYROM με άλλα σχέδια για την περιοχή.

Για αυτό λέω, συνολικά, θα πρέπει κανείς να εντάξει τη Συμφωνία των Πρεσπών σε ένα γενικότερο πλαίσιο, να μας πει ποια είναι η αντίληψή του για την ελληνική εξωτερική πολιτική; Να είναι η εξωτερική πολιτική ενεργητική, όπως κάνουμε εμείς, ή παθητική, όπως θέλουν εκείνοι, στην αδράνεια και στην αναμονή; Να είναι ειρηνική και δημοκρατική ή να παράγει ιαχές πολέμου;

Και ακόμα, ποια είναι η αντίληψή τους για το ρόλο της Ελλάδας στο σύγχρονο κόσμο; Είναι ένας ρόλος με ατζέντα δική μας, αυτόνομη και αυτοτελή που σέβεται την ιστορία και το λαό μας ή είναι μία πολιτική που ενδιαφέρεται μόνο για τα εσωκομματικά προβλήματα;

Είναι μια πολιτική θαρραλέα και τολμηρή ή φοβική και δειλή; Με εμένα φοβικές και δειλές εξωτερικές πολιτικές -και το έδειξα με διάφορες ανακοινώσεις και τις τελευταίες μέρες- δεν γίνεται. Δεν φοβάμαι όσο πιστεύω στο μεγαλείο και στις δυνατότητες της δικής μας χώρας.

Κατά συνέπεια θα πρέπει η εξωτερική πολιτική να παίρνει πρωτοβουλίες, όπως εμείς πιστεύουμε, ή να υφίσταται τις επιλογές τρίτων;

Και επιτρέψτε μου να κάνω μία διευκρίνιση για τις ιαχές των πολέμων. Κάποιος μου είπε: Μα εμείς δεν έχουμε αλυτρωτισμούς όπως αυτοί. Εγώ τα συνθήματα που άκουσα σε ορισμένες εκδηλώσεις στην Ελλάδα, δεν τα άκουσα σε καμία εκδήλωση στα Σκόπια. Αυτό το «φέρτε τα όπλα να μπούμε στα Σκόπια», δεν είναι αλυτρωτικό; Δεν στοχεύει συγκεκριμένα εδάφη και λέει ότι προτίθεται να τα διεκδικήσει εμπόλεμα;

Γιατί οι άλλες δυνάμεις -γιατί στις διαδηλώσεις και τις εκδηλώσεις ήταν φυσιολογικοί, καθημερινοί άνθρωποι με τα δίκαιά τους, τις ανησυχίες τους- αλλά [μιλώ για] τα κόμματα που τις στήριζαν, γιατί δεν κατήγγειλαν αυτά τα συνθήματα;

Σκεφτείτε στην Τουρκία, να γίνεται διαδήλωση στην Άγκυρα και στην Κωνσταντινούπολη και να φωνάζουν τα πλήθη «φέρτε μας όπλα να μπούμε στη Θεσσαλονίκη». Τι θα λέγαμε εμείς τότε; Φιλειρηνικός λαός οι Τούρκοι, δεν έχουν διεκδικήσεις ούτε αλυτρωτισμό. Δεν τα λένε οι Τούρκοι αυτά. Τα είπαν δικοί μας, όμως, για να είμαστε σαφείς.

Γνωρίζω προσωπικά ότι συχνά στη ζωή, αλλά με μεγάλη ένταση και στην εξωτερική πολιτική, αν δεν κάνεις τίποτα -αδράνεια-, η πιθανότητα να μην ενοχλήσεις κανέναν και να μην αποκτήσεις εχθρούς και μέτωπα είναι πάρα πολύ μεγάλη.

Η εξωτερική πολιτική που δεν κάνει τίποτα είναι αγαπητή και από τους απέξω και ανεκτική από τους μέσα. Είναι, βέβαια, για εμένα λογικό και για αυτό δεν παραπονιέμαι όταν, κινείσαι δραστήρια, όταν θέλεις προοδευτικούς άξονες στην εξωτερική πολιτική, να ενοχλείς εκείνους που κερδίζουν από μια κατάσταση αδράνειας της χώρας μας, από μια κατάσταση χωρίς αλλαγές.

Εξίσου φανερό είναι ότι όταν λύνεις προβλήματα, ενοχλούνται εκείνοι που το μόνο που γνωρίζουν είναι να δημιουργούν και να θρέφονται από προβλήματα.

Για αυτό ξαναλέω, στην πολιτική ζωή του τόπου ως προς την εξωτερική πολιτική, διαμορφώνονται δυο σχολές και με αφορμή το σκοπιανό. Εκείνης της παραγωγής και διατήρησης των προβλημάτων και της αδράνειας που αφήνει ανενόχλητους όλους τους άλλους να δρουν σε βάρος της χώρας μας, αρκεί να μην ενοχλούνται οι ίδιοι. Είναι εκείνοι που μας θέλουν φυλακισμένους στην ιστορία και να ηττώμεθα χωρίς μάχη.

Από την άλλη, είναι εκείνοι στους οποίους κατατάσσω και εμάς, την Κυβέρνηση, που θέλουμε να λύνουμε δημιουργικά και θετικά τα προβλήματα, που επιδιώκουμε την υπέρβαση των αρνητικών καταστάσεων και της αδράνειας, που μαθαίνουμε δημιουργικά από την ιστορία, ενώ έχουμε στραμμένο το βλέμμα μας στο μέλλον.

Δεν θέλουμε να κερδίσουμε ενάντια σε κανέναν. Θέλουμε να νικήσουμε μέσα στο μέλλον. Ορισμένοι ειδικεύονται στο να φτιάχνουν και να κρατούν στη ζωή τα προβλήματα, εμείς ειδικευόμαστε στη λύση τους. Εκείνοι νίπτουν τα χέρια τους οδηγώντας τη χώρα, όπως αποδείχθηκε, στη μιζέρια, στην απαξίωση, σε κρίσεις.

Εμείς κάνουμε τις παλάμες δύναμή μας. Να κόψουμε τους γόρδιους δεσμούς που κρατάνε τη χώρα μας αιχμάλωτη. Να ανοίξουμε δρόμους στην Ελλάδα. Εκείνοι για εμένα είναι δειλοί και φοβισμένοι. Εμείς είμαστε ιστορικά υπεύθυνοι και αισιόδοξοι.

Και όπως πάντα λέω, η ιστορία είναι σχολείο και όχι φυλακή. Εγώ σε φυλακή δεν ξαναμπαίνω. Το μέλλον θέλω να το βλέπω.

Ευχαριστώ πολύ.