Η αναγκαιότητα προοδευτικής σύγκλισης από τα κάτω, πρωτοβουλία για νέα συλλογική προοπτική [του Γιώργου Αντύπα]

Η σύγκλιση δεν είναι εύκολη. Έχει προκλήσεις και προϋποθέσεις. Απαιτεί, εμπιστοσύνη ανάμεσα σε διαφορετικές παραδόσεις, ρεαλισμό και όραμα που να εμπνέει

Σε μια εποχή που η πολιτική μοιάζει εγκλωβισμένη ανάμεσα στην πόλωση και την απάθεια, οι πρωτοβουλίες πολιτών για τη σύγκλιση των προοδευτικών, αριστερών και κεντρώων δυνάμεων (σοσιαλδημοκράτες, αριστεροί ριζοσπάστες, φιλελεύθεροι προοδευτικοί, οικολόγοι) αποκτούν ιδιαίτερη σημασία. Επιχειρούν να καλύψουν το κενό που συχνά αφήνουν τα κομματικά σχήματα όταν αδυνατούν να εκφράσουν το σύνολο του προοδευτικού χώρου και έχουν κατεξοχήν πολιτική σημασία και κοινωνική διάσταση. Οι πρωτοβουλίες αυτές δεν αποσκοπούν σε μια ακόμη ευκαιριακή συμμαχία, μια πρόσκαιρη σύμπραξη ή ένα ακόμη «μέτωπο», αποσκοπούν στην προσπάθεια να ανακτηθεί η ίδια η έννοια της πολιτικής ως κοινής υπόθεσης, ως συλλογικής απάντησης στα αδιέξοδα που γέννησαν δεκαετίες πόλωσης, συντηρητισμού και ατομικισμού, αλλά και στην προσπάθεια να ξαναβρεθεί ο κοινός παρονομαστής μιας κοινωνίας που ζητά δικαιοσύνη, αξιοπρέπεια και ουσιαστική δημοκρατία.

Η σύγκλιση δεν είναι εύκολη. Έχει προκλήσεις και προϋποθέσεις. Απαιτεί, εμπιστοσύνη ανάμεσα σε διαφορετικές παραδόσεις, ρεαλισμό στα προγράμματα (ούτε αφορισμούς ούτε άκριτο συμβιβασμό), και όραμα που να εμπνέει πέρα από εκλογικούς στόχους. Η πρόκληση είναι να μην εκφυλιστεί σε “προεκλογική συμμαχία κορυφής”, αλλά να γίνει κοινό κοινωνικό σχέδιο που διαμορφώνεται διαρκώς από πολίτες.

Η σύγκλιση μπορεί να αποτελέσει, μια γέφυρα ανάμεσα σε κοινωνικές ομάδες που μοιράζονται κοινές αξίες, αλλά διαφέρουν σε πρακτικές ή ιδεολογικές προσεγγίσεις, και έναν μηχανισμό ανανέωσης, όπου νέες ιδέες, πρόσωπα και τρόποι συμμετοχής αντικαθιστούν την παλιά κομματική αδράνεια. Η έννοια της σύγκλισης δεν είναι άρνηση διαφορών, ούτε ισοπέδωση ταυτοτήτων. Αντίθετα, προϋποθέτει αμοιβαίο σεβασμό και διάθεση σύνθεσης γύρω από τα μεγάλα ζητήματα: την κοινωνική ανισότητα, την εργασία, την πράσινη μετάβαση, τα δικαιώματα, τη λειτουργία των θεσμών. Πρόκειται για τη δημιουργία ενός νέου κοινού τόπου όπου η αριστερή ριζοσπαστικότητα, η σοσιαλδημοκρατική ρεαλιστικότητα, η οικολογία και ο προοδευτικός φιλελευθερισμός μπορούν να συναντηθούν χωρίς υπεροψίες και φοβικά σύνδρομα.

Η επιτυχία τέτοιων πρωτοβουλιών, εξαρτάται από το κατά πόσο εκφράζουν πραγματικές κοινωνικές ανάγκες και όχι απλώς πολιτικές σκοπιμότητες. Αν προέρχονται “από τα κάτω”, μπορούν να επαναφέρουν την πολιτική συμμετοχή. Η ιστορική εμπειρία δείχνει ότι οι προοδευτικές αλλαγές γεννήθηκαν πάντα όταν διαφορετικά ρεύματα συνεργάστηκαν πάνω σε κοινές αξίες και όχι όταν αναλώθηκαν σε εσωτερικές αντιπαραθέσεις.

Το πιο ελπιδοφόρο στοιχείο είναι ότι αυτή η δυναμική έρχεται από τα κάτω. Έρχεται από πολίτες, κινήσεις, νέες συλλογικότητες που δεν περιμένουν «γραμμή» από κομματικά επιτελεία, αλλά αναζητούν έναν νέο τρόπο συμμετοχής και συνδιαμόρφωσης, καλλιεργώντας κουλτούρα διαλόγου αντί αντιπαράθεσης, αναδεικνύοντας νέες μορφές δημοκρατίας, πιο ανοιχτές και συμμετοχικές. Η πολιτική, για να ξανακερδίσει το νόημά της, πρέπει να ξαναγίνει πράξη των πολλών, όχι των λίγων. Μια πολιτική που δεν περιορίζεται στην κάλπη, αλλά εκφράζεται στην κοινωνία, στους δήμους, στα πανεπιστήμια, στους χώρους εργασίας.

Η προοδευτική σύγκλιση, αν παραμείνει πιστή σε αυτή τη λογική, μπορεί να μετατραπεί σε κινητήριο δύναμη ανανέωσης του δημόσιου βίου. Η κοινωνία αλλάζει, οι προκλήσεις είναι κοινές, και οι απαντήσεις δεν μπορούν να δοθούν μέσα από στενά κομματικά σχήματα ή ανταγωνισμούς του παρελθόντος. Μια τέτοια σύγκλιση μπορεί να γίνει ο χώρος όπου θα ξαναγεννηθεί η “ελπίδα”, η αλληλεγγύη και ο ρεαλιστικός ιδεαλισμός που τόσο λείπουν. Να ξαναδώσει περιεχόμενο σε λέξεις όπως “συμμετοχή”, “εμπιστοσύνη”. Η προοδευτική σύγκλιση, μπορεί να αποδείξει ότι η πολιτική μπορεί ακόμη να εμπνέει, όταν υπηρετεί το κοινό καλό και όχι τις μικρές φιλοδοξίες προσώπων ή μηχανισμών.

Η Ελλάδα –όπως και η Ευρώπη– χρειάζεται μια νέα προοδευτική αφήγηση που θα ενώνει, όχι θα διαιρεί. Μια αφήγηση που θα γεννιέται μέσα στην κοινωνία και θα στοχεύει σε ένα μέλλον δικαιότερο, πιο βιώσιμο και πιο ανθρώπινο υπενθυμίζοντας ότι το κοινό καλό υπάρχει μόνο όταν το διεκδικούμε μαζί. Τον δρόμο, για τη σύγκλιση αυτού του χώρου, την δείχνουν οι πρωτοβουλίες πολιτών και όχι αυτόκλητοι

Μεσσίες! Το ζητούμενο είναι να τις ακολουθήσουμε με πίστη, ρεαλισμό και φαντασία.



*Γιώργος Αντύπας, τ. Δ/ντης ΕΣΥ, Μέλος της ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ